Po pierwsze, na przełomie XV i XVI wieku nie istniało pojęcie narodu w obecnym rozumieniu. Po drugie, Kopernik, choć bardzo dobrze znał język niemiecki i posługiwał się nim na co dzień, to jednocześnie znał także łacinę i język polski. Był ponadto poddanym polskiego króla, a nawet bronił polskiego zamku przed atakiem wojsk krzyżackich. Bez wątpienia bliżej było Kopernikowi do Królestwa Polskiego, niż Cesarstwa Niemieckiego.

Mikołaj Kopernik to człowiek, który zrewolucjonizował naukę i powszechne myślenie o wszechświecie. Biografia Kopernika to jednak znacznie więcej, niż tylko astronomia.

Wszechstronnie wykształcony

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu. Jego ojcem był Mikołaj, a matką Barbara z domu Watzenrod. Mikołaj miał brata i dwie siostry. Rodzina Koperników pochodziła prawdopodobnie z Krakowa. Ojciec przyszłego astronoma był znaczącym kupcem krakowskim, który około 1458 roku przeniósł się do Torunia i tam założył rodzinę.

Kopernik uczył się początkowo w kościele Świętych Janów w Toruniu, później przeniósł się do Włocławka. W roku 1491 roku Mikołaj i jego brat Andrzej rozpoczęli studia na Akademii Krakowskiej, gdzie pobierali nauki pod okiem najbardziej znamienitych ówcześnie matematyków i astronomów. Mikołaj otrzymał w tym czasie niższe święcenia kapłańskie i w 1495 roku został kanonikiem warmińskim, ale stanowisko to objął prawdopodobnie dopiero dwa lata później.

W 1495 roku obaj bracia, Mikołaj i Andrzej, wyjechali do Włoch, aby kontynuować studia. Studiowali na Uniwersytecie w Bolonii. Mikołaj pobierał nauki z różnych dziedzin, m.in. matematyki, astronomii, geografii, sztuki i prawa. W 1500 roku przebywał krótko w Rzymie, a rok później, po uzyskaniu zgody kapituły warmińskiej, studiować zaczął medycynę i filologię grecką na kolejnej włoskiej uczelni – na Uniwersytecie w Padwie. Doktorat z prawa kanonicznego obronił zaś w 1503 roku na Uniwersytecie w Ferrarze

Kariera kościelna

Kopernik powrócił do Polski w połowie 1503 roku i zajął się swoimi obowiązkami jako kanonik warmiński. Cztery lata później został skierowany do Lidzbarka, gdzie towarzyszył swemu wujowi, biskupowi warmińskiemu Łukaszowi Watzenrodemu. Mikołaj brał udział w różnych misjach dyplomatycznych, m.in. do Prus Królewskich. Był też obecny na koronacji Zygmunta Starego na Wawelu w styczniu 1507 roku. W czasie pobytu w Lidzbarku Kopernik sporządził mapy Prus i Warmii oraz zajął się tłumaczeniem z greki Listów Teofilakta Symokatty.

Mniej więcej w tym czasie wuj Mikołaja zaproponował mu objęcie po nim biskupstwa warmińskiego, lecz Kopernik odmówił, stwierdzając, że resztę życia chce poświęcić nauce. Mogła być to przyczyna konfliktu pomiędzy nim a Watzenrodem. Niedługo później Kopernik wyjechał do Fromborka, gdzie został kanclerzem kapituły, którym był do 1512 roku. Po rezygnacji został administratorem dóbr kapituły i przeniósł się do Olsztyna, który na kolejne lata stał się jego siedzibą.

W czasie wojny polsko-krzyżackiej w latach 1519-1521 Mikołaj Kopernik brał udział w negocjacjach z Zakonem Krzyżackim. W styczniu 1520 roku – kiedy przebywał we Fromborku – pod miastem pojawiły się wojska krzyżackie, które oblegały je w kolejnych miesiącach. W tym czasie Kopernik został wyznaczony jako dowodca obrony zamków i miast warmińskich przed siłami Krzyżaków. Jeszcze w tym samym roku Kopernik współdowodził obroną Olsztyna. Miasto udało się uratować.

Kanclerzem kapituły warmińskiej Kopernik został ponownie w latach 1524-1525 i później w 1529 roku. Był także posłem na sejmiku warmińskim, w czasie którego potępił reformację.

Człowiek licznych talentów

Pracy naukowej Kopernik poświęcił się zwłaszcza podczas pobytu we Fromborku, gdzie ponownie zamieszkał na początku lat 20. Oprócz wypełnienia obowiązków administracyjnych i prowadzenia badań naukowych, Kopernik pracował także jako lekarz.

W owym czasie Kopernik pisać zaczął pracę z zakresu astronomii. Sformułował teorię heliocentryczną, mówiącą o tym, iż Słońce znajduje się w centrum naszego układu, a Ziemia i inne planety krążą wokół niego. Teoria Kopernika została wkrótce rozpowszechniona w Niemczech. Pod koniec 1542 roku Kopernik oddał do druku w Wittenberdze swoje największe dzieło „De revolutionibus orbium coelestium” („O obrotach sfer niebieskich”).

Pod koniec tego samego roku Mikołaj Kopernik doznał udaru, w wyniku którego został częściowo sparaliżowany i utracił mowę. Podobno dzień przed śmiercią dotarła do Kopernika jego książka i zarazem dzieło życia. Mikołaj Kopernik zmarł w drugiej połowie maja 1543 roku we Fromborku.

Mikołaj Kopernik całe życie żył bardzo skromnie. Zgromadził jednak wiele cennych książek, które po jego śmierci trafiły do księgozbioru kapituły warmińskiej. Niestety biblioteka ta została splądrowana przez Szwedów w 1626 roku. Należące do Kopernika tomy przechowywane są obecnie na Uniwersytecie w Uppsali.

Uważano, że Mikołaj Kopernik został pochowany we Fromborku, ale jego grób przez lata nie był zidentyfikowany. Miejsce pochówku słynnego astronoma odnaleziono dopiero w roku 2005. Według wszelkiego prawdopodobieństwa Kopernik został pochowany właśnie w katedrze we Fromborku. Po przeprowadzeniu badań szczątków, ponowny pochówek Mikołaja Kopernika odbył się 19 lutego 2010 roku.

W roku 2021 obraz Jana Matejki „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” (namalowany w 1873 roku) został wystawiony gościnnie w National Gallery w Londynie. Było to najchętniej oglądane dzieło w tamtym czasie.

Czytaj też:
Koniec wielkiej wojny z Zakonem. Co zyskała Polska i Litwa?Czytaj też:
Mikołaj Trąba. Był prawą ręką Jagiełły. Jak wywalczył tytuł prymasa?Czytaj też:
Trupinda: Czarna legenda Krzyżaków narodziła się już w XIII wieku