Kleopatra VII Ptolemejska to jedna z najsłynniejszych królowych w dziejach świata. Wciąż nie mija zainteresowanie postacią królowej, kochanki Juliusza Cezara i Marka Antoniusza, która zakończyła swe życie w tragiczny sposób popełniając samobójstwo. Tym razem z postacią Kleopatry postanowił „zamierzyć” się Netflix. Jak to jednak w przypadku tej platformy streamingowej bywa, film o Kleopatrze posłużył do walki o poprawnie politycznie świat.
„Netflix musi odejść”
Kleopatrę w serialu gra bowiem czarnoskóra aktorka, Brytyjka Adele James. Sprawa ta wywołała protesty historyków na całym świecie oraz oburzenie Egipcjan, którzy zarzucili Netflixowi fałszowanie ich korzeni i dziedzictwa.
Egipski prawnik Mahmoud al-Semary uważa, że film wyraża „wartości sprzeczne z wartościami muzułmańskimi oraz egipskimi”. Jego zdaniem Netflix promuje „afrykoncentryzm”, który próbuje zawłaszczyć dziedzictwo starożytnego Egiptu i „dopisać” dzieje Egiptu do dziejów Afryki Subsaharyjskiej. Zdaniem prawnika Netflix powinien w ogóle zniknąć z jego kraju, aby możliwe było „zachowanie egipskiej narodowej i kulturalnej tożsamości”.
Pochodzenie Kleopatry – o co chodzi?
Ostatnia królowa Egiptu Kleopatra pochodziła z dynastii Ptolemeuszy wywodzącej się z Macedonii. Twórcy serialu podkreślają jednak, że choć wiemy kim był jej ojciec, to nie ma pewności co do tego, kim była jej matka. Sugerują zatem, że mogła być nią np. Afrykanka o bardzo ciemnej skórze.
Fakt – o pochodzeniu matki Kleopatry nie ma żadnych pewnych wiadomości. Sugeruje się, że mogła nią być Kleopatra VI Tryfajna III (znana tez jako Klepatra VI) z rodu Ptolemeuszy. To wykluczałoby, że Kleopatra mogłaby być czarnoskóra. Jeśli zaś matka Kleopatry pochodziłaby z jakiegoś znaczącego królestwa z terenu Afryki Subsaharyjskiej, to źródła egipskie najpewniej by to odnotowały.
Argumentem, który wskazuje ponadto na to, że Kleopatra miała jasną karnację jest także namalowany pośmiertnie portret Kleopatry odkryty w rzymskim mieście Herkulanum, namalowany w I wieku n.e. Na obrazie tym Kleopatra ma zresztą nie tylko jasną cerę, ale także... kasztanowe włosy.
Egipscy naukowcy podkreślają, że coraz więcej Egipcjan odwołuje się do swoich starożytnych korzeni i jest dumnych z dziedzictwa państwa faraonów. Egipska archeolog Monica Hanna podkreśla, że propagatorzy „afrykocentryzmu” niesłusznie używają historii Egiptu jako sposobu budowania własnej tożsamości kulturowej (jej zdaniem afrykocentryzm promują m.in. poprzez przypisywanie różnym osobom czarnego koloru skóry). Zdaniem archeolog, rząd w Kairze powinien przeprowadzić szeroko zakrojone badania DNA szczątków mieszkańców starożytnego Egiptu, które ostatecznie wykazałaby ich pochodzenie.
*
Na marginesie sporu o kolor skóry Kleopatry, warto wskazać, że filmowi twórcy – jeżeli chcą ukazać bogactwo historii Afryki – mają z czego czerpać. Na terenie Afryki istniało niegdyś wiele silnych tworów państwowych i królestw, które utrzymywały kontakty zarówno ze światem chrześcijańskim (głównie z Bizancjum, a później państwami kolonialnymi), jak światem arabskim. Spośród licznych państw i tajemniczych miast, wymienić można zwłaszcza Songhaj, Etiopię, Aszanti, Sokoto i Wielkie Zimbabwe. Jak więc widać filmowcy mają z czego czerpać inspirację, nie musząc sięgać na siłę po dzieje, które nic z Afryką Subsaharyjską wspólnego nie mają.
Czytaj też:
Kochankowie i mężowie Kleopatry Ptolemejskiej. Wyrachowana czy "kochliwa"?Czytaj też:
Czym pachniała Kleopatra? Jak odtworzono zapach królowej EgiptuCzytaj też:
Bitwa pod Akcjum. Gdyby nie Kleopatra, jej wynik mógł być innyCzytaj też:
Cyceron. Wraz z nim umarła rzymska Republika