Kleopatra, a dokładnie Kleopatra VII Filopator zwana też Kleopatrą Wielką urodziła się w roku 70 lub 69 p.n.e. Była córką Ptolemeusza XII (Auletes), potomka Ptolemeusza I Sotera, jednego z generałów Aleksandra Wielkiego oraz założyciela linii Ptolemeuszy w Egipcie. Uważa się, że jej matką była Kleopatra V Tryphaena, prawdopodobnie siostra Ptolemeusza XII lub nieznana z imienia kobieta pochodząca z rodu kapłanów Ptaha z Memphis.
Kleopatra wstąpiła na tron w roku 51 p.n.e., kiedy zmarł jej ojciec. Współwładcą, wraz z nią, został jej 10-letni brat Ptolemeusz XIII. Rodzeństwo wkrótce wzięło ślub i pobrało się. Taka praktyka, tzn. małżeństwa pomiędzy siostrą i bratem, była powszechna starożytnym Egipcie.
Ptolemeusz XIII (61 – 47 p.n.e.)
Ptolemeusz XIII został koronowany na władcę Egiptu wraz z Kleopatrą. Najpierw dzielił z nią władzę, choć to siostra miała na rządy większy wpływ. Z czasem, w 49 roku p.n.e., po namowach swoich doradców, eunucha Pothejnosa, nauczyciela i retora Theodetesa z Chios oraz naczelnego wodza armii królewskiej Achillasa, Ptolemeusz odsunął Kleopatrę od władzy i na początku 48 p.n.e. zmusił ją do wyjazdu do Syrii. Za granicą Kleopatra zbierała armię najemników i wróciła w następnym roku, aby stawić czoła siłom brata w bitwie pod Peluzjum, na wschodniej granicy Egiptu.
W tym samym czasie w Egipcie przebywał rzymski generał Gnejusz Pompejusz, który rywalizował z Juliuszem Cezarem o władzę w Rzymie. Ptolemeusz kazał zamordować Pompejusza, myśląc, że tym przypodoba się Cezarowi, ale swoim czynem wywołał tylko jego gniew. Wkrótce Cezar ogłosił swoje przybycie do Egiptu, jednocześnie nakazując, aby rodzeństwo-małżeństwo się pogodziło.
Juliusz Cezar (102-100 – 44 p.n.e.) i Ptolemeusz XIV (59 – 44 p.n.e.)
Kleopatra postanowiła spotkać się z Cezarem i zyskać jego przychylność. Według Plutarcha została dostarczona do komnaty Cezara… w worku. Gdy się z niego wydostała, ukazała się Cezarowi ubrana dość skąpo, czym miała podobno oczarować władcę. Wkrótce została jego kochanką. Ze związku z Cezarem narodził się ich syn imieniem Cezarion.
Zgodnie z planami Kleopatry, Juliusz Cezar to właśnie ją poparł w staraniach o egipski tron. Ptolemeusz XIII nie poddawał się jednak i walki pomiędzy stronnictwami trwały kilka miesięcy. Uciekając przed wojskami Kleopatry Ptolemeusz XIII utonął podobno w Nilu w roku 47 p.n.e.
Dla zachowania pozorów i spacyfikowania możliwego kolejnego konfliktu, Kleopatra zdecydowała niemal natychmiast o poślubieniu swego najmłodszego brata, Ptolemeusza XIV. Jego wpływy na losy Egiptu były żadne. Młody król nie miał też większych zwolenników. Około 46 lub 45 roku p.n.e. Kleopatra, Cezarion i Ptolemeusz XIV udali się do Rzymu, aby odwiedzić Juliusza Cezara. Kleopatra przebywała tam do roku 44, kiedy w czasie Id marcowych zamordowano Cezara. Po jego śmierci wróciła szybko do Aleksandrii, gdzie – prawdopodobnie z jej rozkazu – zabito Ptolemeusza XIV. Współwładcą Egiptu został natomiast jej syn Cezarion jako Ptolemeusz XV.
Marek Antoniusz (83 – 30 p.n.e.)
Tymczasem w Rzymie trwały rządy triumwirów: Marka Antoniusza, Oktawiana Augusta i Marka Lepidusa, którzy prowadzili wojnę z zabójcami Cezara, Brusem i Kasjuszem. Triumwirat prosił o pomoc Egipt. Kleopatra zdecydowała się wysłać do Rzymu cztery legiony. W 42 roku p.n.e. siły triumwirów odniosły zwycięstwo w bitwie pod Filippi. Marek Antoniusz i Oktawian August podzielili się władzą w Rzymie.
Wkrótce Marek Antoniusz wezwał Kleopatrę do cycylijskiego miasta Tars (na południe od współczesnej Turcji). Zgodnie z historią przedstawioną przez Plutarcha, Kleopatra popłynęła do Tarsu ubrana w szaty Izydy. Antoniusz dał się uwieść jej urokom.
Marek Antoniusz zgodził się chronić Egipt i koronę Kleopatry, obiecując wsparcie dla usunięcia jej młodszej siostry i rywalki, Arsinoe, będącej wówczas na wygnaniu. Kleopatra wróciła do Egiptu, a wkrótce dołączył do niej Antoniusz, zostawiając w Rzymie swoją trzecią żonę Fulwię i dzieci. W tym czasie, było to na przełomie 41 i 40 roku p.n.e., Antoniusz i Kleopatra utworzyli słynne… „stowarzyszenie alkoholowe”. Jego członkowie zajmowali się winobraniem i dużo ucztowali.
W 40 roku p.n.e., po śmierci Fulwii, Antoniusz wrócił do Rzymu, gdyż planował swój kolejny ślub. Tym razem z siostrą Oktawiana, Oktawią. Już po powrocie Antoniusza do Rzymu, Kleopatra urodziła bliźnięta, Aleksandra Heliosa (słońce) i Kleopatrę Selene (księżyc).
Egipt rozkwitał pod rządami Kleopatry. W 37 r. p.n.e. Antoniusz ponownie spotkał się ze swoją egipską kochanką, chcąc aby pomogła mu w nadchodzącej wojnie z Partami. W zamian zgodził się zwrócić znaczną część wschodniego Egiptu, w tym Cypr, Kretę, Cyrenajkę (Libię), Jerycho oraz dużą część Syrii i Libanu. Po 9 miesiącach od ponownego spotkania z Antoniuszem, Kleopatra w 36 p.n.e. urodziła kolejnego syna, Ptolemeusza Filadelfosa.
Wojna z Partami nie powiodła się i Antoniusz, upokorzony porażką, nie chciał wracać do Rzymu. Udał się więc do Egiptu, gdzie czekała na niego Kleopatra. W roku 34 p.n.e. Antoniusz ogłosił Cezariona synem i prawowitym następcą Cezara, a także przyznał ziemię każdemu z dzieci, które miał z Kleopatrą. Ten czyn spowodował narastający konflikt pomiędzy nim a Oktawianem Augustem. Pod koniec 32 roku p.n.e. senat rzymski pozbawił Antoniusza wszystkich jego tytułów, a Oktawian wypowiedział wojnę Kleopatrze.
Upadek dynastii
2 września 31 roku p.n.e. siły Oktawiana pokonały wojska Antoniusza i Kleopatry w bitwie pod Akcjum. Okręty Kleopatry opuściły pole bitwy i uciekły do Egiptu. Antoniuszowi udało się wkrótce do nich dołączyć.
Kiedy Aleksandria została zaatakowana przez siły Oktawiana, Antoniusz usłyszał pogłoskę, że Kleopatra targnęła się na swoje życie. Rzucił się wówczas na własny miecz, popełniając samobójstwo. Kiedy nadeszły wieści, że plotka była fałszywa, było już za późno na ratunek. Kleopatra długo rozpaczała po utracie Antoniusza, lecz wojna z Oktawianem wciąż trwała. 10 dni później, wojska rzymskie weszły do Aleksandrii.
12 sierpnia 30 roku p.n.e. po spotkaniu ze zwycięskim Oktawianem, Kleopatra zamknęła się w swojej komnacie z dwiema służącymi. Sposób jej śmierci jest niepewny, ale Plutarch i inni pisarze wysunęli teorię, że do popełnienia samobójstwa użyła jadowitego węża zwanego boleniem, symbolu egipskiej rodziny królewskiej. Zgodnie z życzeniem Kleopatry, jej ciało zostało pochowane razem z Markiem Antoniusza. Oktawian zadbał o godny, królewski pochówek kochanków.
Po zajęciu Egiptu przez wojska rzymskie dzieci Kleopatry i Marka Antoniusza: Aleksander Helios, Kleopatra Selene i Ptolemeusz Filadelfos zostali oddani pod kuratelę siostry Oktawiana Augusta, Oktawii. Cała trójka wzięła udział w tryumfie Oktawiana w Rzymie w 29 roku p.n.e.
Nie wiadomo, co działo się w późniejszych latach z Aleksandrem oraz Ptolemeuszem. Kleopatra Selene została wkrótce wydana za króla Mauretanii, Jubę II. Mieli syna Ptolemeusza, który około 40 roku n.e. został zabity z rozkazu Kaliguli (podobno dlatego, iż pokazał się w bardziej okazałym płaszczu, niż cesarz). Ptolemeusz z Mauretanii był ostatnim przedstawicielem dynastii Ptolemeuszy, która wyrodziła się trzy wieki wcześniej, po śmierci Aleksandra Wielkiego.
Syn Kleopatry i Juliusza Cezara, Cezarion Ptolemeusz XV został schwytany po upadku Aleksandrii i zabity jeszcze w 30 roku p.n.e. z rozkazu Oktawiana.
Czytaj też:
QUIZ: Starożytny Rzym. Kilka ciekawostek. Znasz wszystkie?Czytaj też:
Cyceron. Wraz z nim umarła rzymska RepublikaCzytaj też:
Bitwa pod Akcjum. Gdyby nie Kleopatra, jej wynik mógł być inny