Jane Porter to żyjąca na przełomie XVIII I XIX wieku angielska pisarka. Po publikacji „Tadeusza z Warszawy”, Porter stała się bardzo popularna, lecz majątku na książce nie zbiła – jej powieść wydawana była przez kilka wydawnictw, które w tamtych czasach niespecjalnie przejmowały się czymś takim, jak prawa autorskie. W Polsce książka ta jest właściwie nieznana i nigdy nie doczekała się tłumaczenia.
Tadeusz, wnuk króla Jana
„Tadeusz z Warszawy” to licząca 4 tomy powieść Jane Porter. Pisarka inspirację do napisania książki czerpała z opowieści swojego brata, który mówił jej o Polsce pod zaborami oraz o Tadeuszu Kościuszce, którego miał okazję osobiście poznać. Bohaterem swojej książki Porter uczyniła Tadeusza Sobieskiego, wymyślonego przez siebie wnuka króla Jana III Sobieskiego. Akcja pierwszego tomu powieści dzieje się na terenie Polski, zaś kolejne trzy tomy poświęcone są emigracyjnym perypetiom Tadeusza i jego życiu na obczyźnie, w Londynie.
Jane Porter na kartach swej powieści niezwykle starannie odtworzyła i z dbałością o prawdę historyczną opisała realia Rzeczpospolitej przełomu wieków. Pisarka przedstawiła takie wydarzenia jak insurekcja kościuszkowska, rzeź Pragi czy wejście do Warszawy wojsk rosyjskich.
„Tadeusz z Warszawy” został wydany po raz pierwszy w 1803 roku. Książka od razu odniosła wielki sukces. W kolejnych latach wydawano ją jeszcze 16 razy w samej Wielkiej Brytanii. „Tadeusz z Warszawy” pojawił się także w księgarniach w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Francji. Powieść nie doczekała się natomiast nigdy tłumaczenia na język polski.
Powieść została niezwykle dobrze przyjęta. Do tego stopnia, że to z jej kart wielu Brytyjczyków czerpało wiedzę na temat Polski i Polaków. „Tadeusz z Warszawy” ukształtował, można powiedzieć, wyobrażenie XIX-wiecznych Brytyjczyków na temat dziejów najnowszych Polski. Wielu czytelników książki Porter czuło się tak bardzo związanych z bohaterem powieści, że postanawiali odwiedzić Polskę, aby na własne oczy zobaczyć miejsca, w których żył fikcyjny bohater. Ze szczególnym sentymentem zwiedzano Pałac w Wilanowie, ulubioną siedzibę króla Jana III Sobieskiego.
Porter przedstawiła Polaków w bardzo pozytywny sposób. Biorący udział w powstaniu kościuszkowskim Polacy mieli być dla Brytyjczyków przykładem, jak należy walczyć o swoją ojczyznę. „Tadeusz z Warszawy” to jednocześnie jedna z pierwszych powieści historycznych napisana w nowoczesnym stylu i jedna z pierwszych, która stała się, jak dziś byśmy to określili, bestsellerem. Powieść była bardzo popularna w Wielkiej Brytanii aż do początku XX wieku.
Jane Porter
Jane Porter urodziła się 3 grudnia 1775 roku w Durnham w Anglii. Po śmierci ojca rodziny, matka Jane wraz z pięciorgiem dzieci przeprowadziła się do Edynburga, a w latach 90. XVIII wieku do Londynu. Jane interesowała się literaturą i zaczęła zajmować pisarstwem. Pisarką została także jedna z jej sióstr, Anna Maria. Brat Jane, Robert Ker Porter został malarzem.
Najsłynniejsze powieści Jane Porter to „Tadeusz z Warszawy” oraz „Szkoccy wodzowie” (bohaterem książki był William Wallace). Uważa się, że Porter jako pierwsza stworzyła tego rodzaju, nowoczesną powieść historyczną.
Choć Porter była jedną z najbardziej znanych pisarek swoich czasów, to nie dorobiła się żadnego majątku. Niemal całe zarobione pieniądze była zmuszona wydać na… spłatę długów swoich braci. Ponadto jej powieści były wykorzystywane przez różne wydawnictwa bez jej zgody. Choć Porter walczyła o wypłacanie honorariów, to nie zawsze się jej to udawało. Ostatecznie została niemal bez środków do życia, zmuszona do zamieszkania w domu swoich przyjaciół.
Oprócz pisania powieści, Porter pisała też sztuki teatralne oraz artykuły do różnych czasopism. Zajmowała się głównie publicystyką historyczną. Interesowała się historią Ameryki Łacińskiej, Afryki oraz Rosji w czasach Piotra Wielkiego. Jej pisarstwo wywarło duży wpływ na pracę kolejnych pisarzy i publicystów. Jane Porter zmarła 24 maja 1850 roku.
Czytaj też:
Tadeusz Kościuszko. "Nie ma kultury bez czci dla jego imienia"Czytaj też:
Drohobycz ze snów. Dlaczego Bruno Schulz zginął?Czytaj też:
Henryk Sienkiewicz. Pisał od zawsze "ku pokrzepieniu serc"