Igo Sym nie był podobno aktorem wybitnym, lecz znanym i lubianym w przedwojennej Polsce. Należał do grona ludzi, którzy w czasie niemieckiej okupacji poszli na współpracę z Niemcami. Zyskał popularność i wpływy, lecz stracił życie. I dobre imię.
Na deskach teatru i w życiu
Igo Sym urodził się 3 lipca 1896 roku w Innsbrucku. Jego prawdziwe nazwisko to Karol Antoni Juliusz Sym. Jego ojcem był Antoni Sym, zaś matką Julia Seppich, z pochodzenia Austriaczka. Igo miał dwóch braci: Ernsta i Alfreda.
W czasie I wojny światowej Igo Sym walczył w armii austro-węgierskiej, a po 1918 roku służył w Wojsku Polskim. Walczył m.in. w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1920 roku poślubił Helenę Fałat, córkę malarza Juliana Fałata. Para doczekała się syna, który zmarł niestety w wieku zaledwie 7 lat. Jeszcze wcześniej Sym rozstał się żoną.
Igo Sym uczęszczał do Instytutu Filmowego prowadzonego przez Wiktora Biegańskiego. Zadebiutował w 1925 roku w filmie „Wampiry z Warszawy”. Został zauważony dzięki swojej, jak uważano wówczas, nieprzeciętnej urodzie. W 1927 roku Igo Sym wyjechał do Wiednia, gdzie podpisał kontrakt ze studiem „Sascha-Filmindustrie AG”. Grał głównie w filmach niemieckojęzycznych, m.in. u boku Marleny Dietrich (z którą podobno łączył go nawet romans).
W Polsce zaczął pojawiać się częściej na początku lat 30. Pracował w teatrach „Banda” i „Hollywood”. Igo Sym miał problem z perfekcyjnym językiem polskim, toteż nie dostawał roli pierwszoplanowych. Pojawiał się na dużym ekranie dość rzadko, w mniej eksponowanych rolach. Częściej występował w teatrach i na estradzie.
Po wybuchu II wojny światowej Igo Sym został w Warszawie i brał udział w jej obronie przed atakiem Niemców. Kiedy Warszawa skapitulowała, Sym znalazł zatrudnienie jako tłumacz w urzędzie miejskim.
Agent Niemców
Polskie służby już przed II wojną światową podejrzewały, że Igo Sym pracuje dla Niemców, lecz nie było na to dostatecznych dowodów. Po wybuchu wojny sprawa Syma wróciła na „wokandę”. Związek Walki Zbrojnej zaczął dokładniej przyglądać się działaniom i życiorysowi Syma.
Pod koniec 1939 roku Igo Sym uzyskał status Reichsdeutscha. Powierzono mu funkcję dyrektora „Theater der Stadt Warschau” (ex-Teatr Polski, przy ul. Karasia 2) oraz kina nur für Deutsche „Helgoland” (przedwojenne „Palladium”, ul. Złota 7/9).
12 lipca 1940 roku w ZWZ stwierdzono, że Igo Sym jest rzeczywiście niemieckim agentem. Dowody wydawały się niezbite. Śledztwo w jego sprawie prowadził Roman Niewiarowicz ps. „Łada”, reżyser Teatru Komedia. Gdy Niewiarowicz rozpracowywał Igo Syma, usłyszał jego rozmowę z Bogusławem Samborskim, aktorem zaocznie skazanym na infamię. Sym miał wtedy mówić: „Nie przejmuj się pan tym. Ja dostałem już trzy wyroki śmierci i żyję. Ale, oczywiście, jak już będzie gorąco, to zwieję na stałe do Wiednia i niech mnie tam pocałują w dupę z ich wyrokami”.
Wyrok na Igo Syma zapadł 5 marca 1941 roku. Został on skazany na karę śmierci. Akcję, czyli zabicie Syma, miał przeprowadzić „zespół wyrokowy” w składzie: ppor. Bohdan Rogoliński ps. Szary (dowódca grupy), ppor. Roman Rozmiłowski ps. Zawada i kpr. Wiktor Klimaszewski ps. Mały.
Przebieg akcji opisywał później „Zawada”:
„[Sym] mieszkał na czwartym piętrze przy ul. Mazowieckiej 10. O godzinie 7:10 zapukaliśmy do drzwi.
Otworzyła służąca.
– Czy pana dyrektora Syma możemy prosić?
W tej chwili ukazał się Sym.
– Czy pan Igo Sym?
– Tak. Czym mogę panom służyć?
W tej chwili wystrzeliłem, mierząc z Visa prosto w serce. Strzał był celny. Szpicel upadł na twarz bez jęku. Ze schodów zbiegliśmy pędem. Później spokojnie rozeszliśmy się do domów”.
Igo Sym został pochowany z honorami przez służby niemieckie w dniu 12 marca 1941 roku na cmentarzu na Powązkach.
W odwecie za zabicie Syma Niemcy aresztowali około 120 osób, a wśród nich Stefana Jaracza, Leona Schillera, Elżbietę Barszczewską, Zbigniewa Sawana. W Palmirach rozstrzelano wówczas 21 osób.
Czytaj też:
Marian Rejewski. Skromny geniusz, który złamał EnigmęCzytaj też:
O kapitanie Elsenbergu i narodowym długuCzytaj też:
Wojna domowa II RP. Polskie elity skaczą sobie do gardeł