W maju 2025 roku zespół archeologów z Uniwersytetu w Heidelbergu dokonał spektakularnego odkrycia na terenie starożytnej Niniwy, w pobliżu współczesnego Mosulu w północnym Iraku. Podczas wykopalisk w Pałacu Północnym natrafiono na monumentalny relief sprzed 2600 lat, przedstawiający króla Aszurbanipala w towarzystwie dwóch najważniejszych bóstw asyryjskich: Aszura i Isztar. Znalezisko to rzuca nowe światło na sztukę, religię i politykę imperium Asyrii.
Unikalne sceny
Relief wykonano na masywnej kamiennej płycie o imponujących wymiarach. Ma ona 5,5 metra długości i 3 metry wysokości i waży około 12 ton. Relief przedstawia króla Aszurbanipala (panował w latach 668-627 p.n.e.) stojącego pomiędzy dwoma bóstwami: Aszurem, najważniejszym bogiem w asyryjskim panteonie, oraz Isztar, boginią miłości i wojny, a zarazem opiekunką miasta Niniwa.
Za tymi postaciami widnieją dwie mityczne stworzenia: jedna, przypominająca rybę to symbol życia i odrodzenia, a druga to figura z uniesionymi ramionami, prawdopodobnie człowiek-skorpion, który w asyryjskiej mitologii pełnił funkcję strażnika przejścia między światem ludzi i bogów.
Jak podkreślił kierownik wykopalisk, prof. dr Aaron Schmitt: „Spośród wielu znanych nam reliefów z pałaców asyryjskich, nie znaleziono dotąd tak jednoznacznych przedstawień głównych bóstw. To znalezisko jest naprawdę wyjątkowe”.
Znakomite zachowanie
Obecność Aszura i Isztar obok króla ma głębokie znaczenie symboliczne. Najprawdopodobniej scena ta miała ukazywać boskie poparcie dla rządów Aszurbanipala i legitymizować jego autorytet. To przedstawienie było wyraźnym komunikatem – król nie tylko rządził z woli bogów, ale niemal współistniał z nimi, był im równy.
Relief został odnaleziony w Pałacu Północnym – monumentalnej budowli wzniesionej przez samego Aszurbanipala, będącej częścią większego kompleksu pałacowego w stolicy jego imperium. Odkrycie to wnosi nowe dane na temat wystroju i funkcji reprezentacyjnych przestrzeni królewskich w Asyrii.
Zabytek znajdował się w wykopie datowanym na okres hellenistyczny (III-II wiek p.n.e.). Naukowcy podejrzewają, że został celowo zakopany, być może w celu ochrony. Nie został on odkryty przez brytyjskich archeologów prowadzących prace w tym miejscu pod koniec XIX wieku, lecz dzięki temu przetrwał w znakomitym stanie do czasów współczesnych.
Relief z Pałacu Północnego stanowi jeden z najważniejszych odkryć ostatnich lat dotyczących Asyrii. Wzbogaca naszą wiedzę o sposobach, w jakie królowie asyryjscy sprawowali władzę i budowali swój wizerunek, a zarazem potwierdza, że Aszurbanipal, znany z uczoności i budowy słynnej biblioteki w Niniwie, także za pomocą obrazów podkreślał swoje boskie powołanie i potęgę.
Czytaj też:
Arka Noego? Badacze są zdania, że naprawdę znaleźli biblijny artefaktCzytaj też:
Dodekaedry. Najbardziej tajemniczy przedmiot starożytnego RzymuCzytaj też:
Cmentarzysko rzymskich koni. "To unikat"