Rondele to potężne konstrukcje mające nawet ponad 100 metrów średnicy. Dookoła budowli wznoszono konstrukcje z palisad oraz kopano rowy. Pierwsze tego typu budowle odnaleziono w Polsce dopiero w latach 90. XX wieku. Do dzisiaj na terenie naszego kraju zlokalizowano około 20 rondeli. Pierwszym z nich był rondel z Bodzowa w województwie lubuskim. Przez lata uważano, że jest to jedyna taka konstrukcja w Polsce. Namierzył go jako pierwszy niemiecki archeolog Otto Braasch z pokładu samolotu.
Rondele w Polsce
Rondele wznoszono na terenie Europy w latach (około) 4850-4600 p.n.e., a więc w epoce neolitu. Choć porównuje się je czasem do znacznie lepiej znanego brytyjskiego Stonehenge, to wiadomo, iż funkcja rondeli mogła być zupełnie inna. Badaniem rondeli na terenie Polski zajmuje się m.in. dr Mirosław Furmanek z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Jak dotąd, naukowiec odkrył kilka takich konstrukcji na obszarze naszego kraju.
Jak podkreśla dr Furmanek, rondele są nieodłącznym elementem funkcjonowania społeczności rolniczo-hodowlanych w Europie Środkowo-wschodniej epoki neolitu. Budowle te wznosiły społeczności rolnicze, które pojawiły się na terenie dzisiejszej Polski około 5300 lat p.n.e. Istnienie konstrukcji potwierdzono dopiero w latach 90. XX wieku. Wcześniej uważano, że umiejętność wznoszenia takich skomplikowanych konstrukcji nie dotarła na północ od Karpat i Sudetów. Dr Furmanek zauważa, że istnienie rondeli podważa dotychczasowe przekonania na temat funkcjonowania społeczności zamieszkujących tereny dzisiejszej Polski przed tysiącami lat. Wcześniej uważano bowiem, że społeczności te były opóźnione w stosunku do swoich dalekich krewnych żyjących na terenie dzisiejszych Niemiec, Czech czy Węgier.
Jaką funkcję pełniły rondele? Na to pytanie badacze wciąż nie znają pełnej odpowiedzi. Konstrukcje te pełniły zapewne role społeczne i obrzędowe. Rondele były zapewne miejscem kultu oraz miejscem spotkań lokalnej społeczności. Wykorzystywano je być może również do obserwacji astronomicznych. Jak dotąd poznano lepiej dwa rondele: w Bodzowie oraz Nowym Objezierzu. Oprócz nich znane są jeszcze konstrukcje spod Oławy w Drzemlikowicach, z Rąpic, z Wenecji koło Biskupina oraz dwa spod Łysomic w woj. kujawsko-pomorskim.
Rondele badano przede wszystkim za pomocą metod nieinwazyjnych, czyli np. przy pomocy zdjęć satelitarnych lub wykonanych z paralotni. Polskie środowisko archeologów wciąż liczy na lepsze poznanie rondeli po przeprowadzeniu wykopalisk.
W całej Europie odkryto jak dotąd niespełna 200 rondeli. Konstrukcje z terenu Polski nie różnią w zasadzie niczym od budowli z innych części Europy. Część z nich była, podobnie, jak w innych częściach kontynentu, konstrukcjami krótkotrwałymi, użytkowanymi tylko przez niedługi okres czasu.
Rondele były to budowle o konstrukcji drewniano-ziemnej o średnicy dochodzącej do stu kilkudziesięciu metrów. Wznoszono je na planie okręgu przy użyciu prostych narzędzi. Budowniczymi były społeczności najstarszych, neolitycznych rolników. Rondele składały się z wielu rowów i palisad dochodzących do wysokości około 3 metrów. Do środka prowadziły 3-4 wejścia. Wnętrze rondeli było zazwyczaj niezabudowane, a wszelkie budynki znajdowały się na zewnątrz. Rondele budowali potomkowie najstarszych społeczności rolniczych (tzw. kultury ceramiki wstęgowej rytej).
Pierwszy rondel został odkryty w 1991 roku w Niemczech. Jest to tzw. Goseck Circle, czyli obserwatorium słoneczne w Goseck. Znaleziono je – jak większość rondeli – dzięki analizie zdjęć lotniczych. Niewykluczone, że odkrycie kolejnych rondeli na terenie Polski to tylko kwestia czasu.
Czytaj też:
Kurhany i pola w Puszczy Białowieskiej. Nowe odkrycia zaskakująCzytaj też:
Lubelskie. Rzymska moneta mająca ponad 2 tys. lat znaleziona w sadzieCzytaj też:
Statek pogrzebowy z VIII wieku to kolejny krok do poznania epoki wikingów