Elżbieta II, która zmarła 8 września 2022 roku to symbol Wielkiej Brytanii, Wspólnoty Narodów i wzór dla większości poddanych brytyjskiej monarchii. Choć Brytyjczycy przeżywali niedawno koronację króla Karola III, wciąż z wielkim sentymentem wspominają wyniesienie na tron jego matki, co nastąpiło 70 lat temu, 2 czerwca 1953 roku.
Elżbieta II została królową po śmierci swego ojca, Jerzego VI, który zmarł w 6 lutego 1952 roku. Na koronację musiała jednak czekać aż 16 miesięcy. Aby w stosowny sposób celebrować taką uroczystość, musiał upłynąć odpowiednio długi czas. Jednak pomimo, iż oficjalnie nie została od razu koronowana, Elżbieta była głową Wielkiej Brytanii od momentu śmierci swojego ojca, w myśl zasady „umarł król, niech żyje król”.
Elżbieta Aleksandra Maria
Przyszła Elżbieta II urodziła się 21 kwietnia 1926 roku w Londynie. Była córką księcia Alberta (w przyszłości króla Jerzego VI) i jego żony Elżbiety Bowes-Lyon. W chwili narodzin Elżbieta była trzecią osobą w kolejce do brytyjskiego tronu. Następcą tronu był najstarszy syn panującego króla, czyli książę Walii Edward, a drugim młodszy syn monarchy i ojciec Elżbiety, Albert.
29 maja 1926 roku Elżbieta została ochrzczona wodą z rzeki Jordan jako Elżbieta Aleksandra Maria. Chrzest miał miejsce w kaplicy Pałacu Buckingham. Przez bliskich była nazywana „Lillbeth”.
Elżbieta była wychowywana z dala od rówieśników. Towarzyszką zabaw była dla niej siostra Małgorzata urodzona w 1930 roku oraz nieliczne koleżanki. Elżbieta uchodziła za dziecko spokojne i dobrze ułożone.
W 1936 roku zmarł dziadek Elżbiety, król Jerzy V. Tron objął jego najstarszy syn Edward, który jednak szybko abdykował. Było to wydarzenie bez precedensu w brytyjskiej rodzinie królewskiej. Edward zrezygnował z tronu, aby poślubić dwukrotną rozwódkę, Amerykankę Wallis Simpson. Z tego powodu królem Wielkiej Brytanii został książę Albert, który za swoje królewskie imię obrał imię Jerzy VI.
W tej sytuacji następczynią tronu Wielkiej Brytanii została Elżbieta. Tym większą uwagę poświęcono wówczas jej wychowaniu i przygotowywaniu do przyszłej, trudnej roli. Po koronacji ojca Elżbieta zamieszkała w Pałacu Buckingham.
Kiedy wybuchła II wojna światowa Elżbieta i jej siostra Małgorzata przewiezione zostały do Zamku Windsor. Parze królewskiej proponowano, aby dzieci wywieźć do Kanady na czas wojny, lecz Jerzy i królowa Elżbieta odmówili. 13 października 1940 roku, mająca wówczas 14 lat Elżbieta, wygłosiła swoje pierwsze publiczne przemówienie na antenie radia BBC, w którym zwróciła się do dzieci Wspólnoty Narodów. Jej pierwsze publiczne wystąpienie miało miejsce trzy lata później.
W lutym 1945 roku Elżbieta wstąpiła do Auxiliary Territorial Service ze stopniem podporucznika, gdzie przeszła m.in. kurs mechanika samochodowego i kierowcy. Pierwszą oficjalną wizytę zagraniczną odbyła w 1947 roku. Celem podróży był Związek Południowej Afryki.
W lipcu 1947 roku ogłoszono zaręczyny Elżbiety i Filipa, syna księcia Andrzeja Greckiego i Alicji Battenberg. Para poznała się już w 1934 roku, a później widywała kilkukrotnie. Przyszły książę Filip oświadczył się Elżbiecie na wzgórzu w pobliżu zamku Balmoral. Ślub odbył się 20 listopada 1947 roku w Opactwie Westminsterskim. Ceremonia była emitowana na żywo w radiu i transmitowana w telewizji. W latach 1949-1951 para mieszkała na Malcie, gdzie Filip kontynuował karierę wojskową. Wraz z Filipem Elżbieta doczekała się czwórki dzieci: Karola, Anny, Andrzeja i Edwarda.
W 1951 roku Elżbieta przejęła część obowiązków ojca, gdyż zaczął on poważnie chorować (miał raka gardła). W imieniu monarchy odwiedziła liczne kraje. W czasie pobytu w Kenii, 6 lutego 1952 roku dowiedziała się o śmierci Jerzego VI.
Elżbieta Aleksandra Maria została ogłoszona królową Wielkiej Brytanii 7 lutego 1952 roku jako Elżbieta II.
Koronacja Elżbiety II
Koronacja Elżbiety II odbyła się 2 czerwca 1953 roku. Przygotowania trwały wiele miesięcy. Sama Elżbieta podobno bardzo się stresowała. Przez kilka tygodni uczyła się nosić bardzo ciężką koronę i chodziła po Pałacu w długim płaszczu, aby w ten najważniejszy dzień wszystko wyglądało nienagannie.
Elżbieta przybyła do Opactwa Westminsterskiego o godzinie 11:00 2 czerwca 1953 roku. Była ubrana w satynową suknię i szkarłatny płaszcz z gronostajowym kołnierzem. Przeszła przez nawę główną kierując się do drewnianego tronu króla Edwarda Wyznawcy, gdzie znajdował się kamień koronacyjny. Tam zwróciła się w cztery strony świata, a arcybiskup Canterbury zakomunikował:
„Panowie, przedstawiam wam królową Elżbietę, waszą niezaprzeczalną królową, wam wszystkim, którzy tu przybyliście złożyć jej hołd i oddać się jej na służbę. Czy gotowi jesteście ją uznać?”
Lordowie odpowiedzieli: „God save Queen Elizabeth” („Boże, chroń królową Elżbietę”)
Wówczas Elżbieta złożyła przysięgę królewską na Biblię, po czym zdjęła płaszcz, diadem i klejnoty, i usiadła pod baldachimem podtrzymywanym przez czterech kawalerów Orderu Podwiązki. Arcybiskup namaścił świętymi olejkami jej dłonie, pierś i czoło. Następnie Elżbietę ubrano w długą, białą albę i złotą tunikę.
Elżbieta otrzymała insygnia królowej: ostrogi świętego Jerzego, którymi muśnięto jej kostki, królewski miecz, jabłko, bransolety, pierścień, berło z krzyżem i berło z gołębicą. Następnie na ramiona monarchini założono purpurowy, haftowany płaszcz. Wtedy zabrzmiał hymn koronacyjny Georga Friedricha Händla „Zadok the Priest”. Na koniec arcybiskup Canterbury nałożył na głowę Elżbiety koronę świętego Edwarda, a lordowie zawołali: „God save Queen Elizabeth”.
Po namaszczeniu i koronacji hołd królowej Elżbiecie złożyli książęta krwi oraz lordowie. Elżbieta i Filip przyjęli komunię świętą pod dwiema postaciami i wszyscy odśpiewali hymn „Te Deum”. Cała uroczystość trwała ponad trzy godziny. Na zakończenie Elżbieta zmieniła koronę świętego Edwarda na lżejszą koronę imperialną.
Wyjątkowa uroczystość
Koronacja Elżbiety II była transmitowana na żywo przez telewizję. Wydarzenie to obejrzało, tylko w Wielkiej Brytanii, 20 milionów osób. Kiedy w październiku 1952 roku poinformowano, że koronacja będzie pokazywana w telewizji, wiele osób specjalnie na tę okazję zakupiło lub pożyczyło telewizor. „W przeddzień wydarzenia BBC nadało m.in. program kulinarny, w którym przedstawiono przepis na posiłek do zjedzenia w czasie ceremonii, a policjanci radzili, jak zabezpieczyć dom przed włamaniem w czasie, gdy wszyscy będą wpatrywać się w ekrany”. (Polskie Radio)
Kanadyjczycy chcieli obejrzeć uroczystość jeszcze tego samego dnia. W tym celu zatrudniono wojskowe samoloty, które rolki z filmami dostarczyły za Ocean. Do Australii filmy dotarły rekordowo szybko, niespełna 54 godziny później. W sumie na całym świecie koronację Elżbiety II obejrzało 277 milionów widzów. Między innymi z tego względu Elżbieta stała się najbardziej rozpoznawalnym i najpopularniejszym monarchą na całym świecie.
Czytaj też:
Koronacja i brytyjska korona. Jak wygląda tradycja sięgająca tysiąca lat wstecz?Czytaj też:
Londinium. Zapomniana historia rzymskiego LondynuCzytaj też:
Bale i kochanki. Edward VIII – jedyny król Anglii, który abdykował. Dlaczego?Czytaj też:
QUIZ: Monarchia brytyjska - wczoraj i dziś. Sprawdzisz swoją wiedzę?