Archeolodzy pracujący w starożytnym rzymskim mieście Heraklea Sintica znajdującym się w dzisiejszej południowo-zachodniej Bułgarii odkryli niezwykle interesujące dowody, które podważają dotychczasowe przekonanie o opiece nad osobami niepełnosprawnymi w świecie rzymskim. Analiza przeprowadzona została przez naukowców z Bułgarskiej Akademii Nauk i opublikowana w czasopiśmie „The Journal of Archaeology”.
Heraklea Sintica była niegdyś kwitnącym miastem, którego położenie między głównymi miastami rzymskimi, dawało wysoką pozycję i duże znaczenie w świecie rzymskim. Około 425 roku n.e. doszło tam do katastrofalnego trzęsienia ziemi. Było to jedno z wielu trzęsień ziemi, które spustoszyły w tym okresie dużą część wschodniego brzegu Morza Śródziemnego.
Kwestionowanie dawnych założeń
W mieście Heraklea Sintica badacze znaleźli szczątki sześciu mężczyzn, którzy zginęli podczas jednego z trzęsień ziemi. Ich kości znajdowały się pod zawalonym domostwem.
Pod ruinami domu, sześć metrów pod ziemią, archeolodzy odkryli kości pięciu mężczyzn leżących wśród gruzów. Szósty szkielet znaleziono wyżej – prawdopodobnie dlatego, że ktoś próbował uratować tego człowieka, kiedy konstrukcja domu miała się za chwilę zawalić. Ofiary były w wieku 18-35 lat, a ich szczątki wskazują, że zmarły bardzo szybko w wyniku rozległych obrażeń.
Uwagę badaczy przykuły w szczególności kości szóstego ze znalezionych mężczyzn, którego szkielet oznaczono jako 2N. Jego kości czaszki były wyraźnie zdeformowane, czego przyczyną nie był jednak na pewno upadek z wysokości czy uderzenie jakiegoś przedmiotu podczas trzęsienia ziemi. Po szczegółowej analizie okazało się, że człowiek ten cierpiał na zespół Aperta – rzadkie schorzenie genetyczne wpływające na rozwój czaszki, budowę twarzy i potencjalnie także na funkcje poznawcze.
Młody mężczyzna z zespołem Aperta miał zdeformowaną czaszkę, rozszczep podniebienia, braki w uzębieniu i asymetrię twarzy. Były to cechy, które mogły powodować trudności w jedzeniu, problemy z oddychaniem i zaburzenia mowy. Co najbardziej niezwykłe, pomimo swej poważnej choroby dożył wczesnej dorosłości, co wskazuje na nadzwyczajne wsparcie ze strony rodziny i całej społeczności. W starożytnych społeczeństwach, gdzie przetrwanie często zależało od sprawności fizycznej, fakt, że ów człowiek przeżył tyle lat sugeruje, że Rzymianie otaczali swoich chorych większą opieką, niż dotąd przypuszczano.
To odkrycie podważa założenia dotyczące rzymskiego podejścia do niepełnosprawności. Starożytne definicje sprawności, jak przez dekady uważano, koncentrowały się na zdolności do pracy lub walki. W tym wypadku jednak, jak się okazuje, ktoś zapewniał temu młodemu mężczyźnie ciągłą opiekę przez całe jego życie, choć musiało to stanowić spore obciążenie ekonomiczne dla jego rodziny. Jest to dowód, że Rzymianie cenili ludzkie życie niezależnie od tego, czy ktoś był „użyteczny” dla społeczeństwa i produktywny.
Zniekształcenia czaszki widoczne gołym okiem są dowodem, że mężczyzna był wyraźnie odmienny od zdrowych osób, ale jednocześnie jego obecność w jednym z domów blisko forum wskazuje na integrację społeczną. Stanowi to rzadki archeologiczny dowód, że żyjący w starożytności ludzie opiekowali się niepełnosprawnymi i nie wykluczali ich ze swego grona.
Po tragicznych trzęsieniach ziemi z IV i V wieku n.e. Heraklea Sintica nigdy się już nie odrodziła. Ludzie ostatecznie opuścili to miejsce po następnych trzęsieniach ziemi do 500 roku n.e.
Czytaj też:
Koniec epigrafiki? Czy AI odszyfruje starożytne zapisy?Czytaj też:
Sensacja w parku krajobrazowym. Megalityczne konstrukcje sprzed 5500 latCzytaj też:
Już w średniowieczu byliśmy przykładem dla świata. I za mało się tym chwalimy