„Najnowsze” marionetkowe państewka stworzone przez Rosję: Ługańska Republika Ludowa i Doniecka Republika Ludowa jakiś czas temu ogłosiły niepodległość. Są to państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej przez nikogo, za wyjątkiem Moskwy. W praktyce „państwa” te są całkowicie zależne od władzy na Kremlu.
Republiki Ługańska i Doniecka to nie jedyne marionetkowe państwa, jakich utworzenie Rosja ma na swoim koncie. Za każdym razem celem Rosji, która inspiruje powstawanie tych nieuznawanych państewek, jest destabilizacja sytuacji w całym regionie.
Republika Dalekiego Wschodu
Bolszewicy, którzy zdobyli władze w Rosji w 1917 roku, stopniowo przejmowali kontrolę nad coraz większymi obszarami kraju. Najdłużej walki trwały na Dalekim Wschodzie, gdzie biali (antykomunistyczni generałowie) wciąż trzymali się mocno. Lenin nie chciał, aby bolszewicka Rosja uchodziła na świecie za kraj ogarnięty wojną. Obmyślono więc sprytny plan. Państwo rządzone przez bolszewików otrzymało nazwę Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej, zaś znajdujący się na Dalekim Wschodzie obszar proklamował niepodległość jako Republika Dalekiego Wschodu – oficjalnie był to kraj jedynie sprzymierzony z Rosją rządzoną przez Lenina. Republika Dalekiego Wschodu istniała przez około dwa lata. 15 listopada 1922 roku, kiedy biali zostali pokonani, Republika została zlikwidowana i włączona do Rosyjskiej FSRS.
Tuwińska Republika Ludowa
Tuwa była częścią Mongolii Zewnętrznej, która w 1911 roku odłączyła się od Chin. Rok później władcy Tuwy ogłosili niepodległość. W czasie rewolucji październikowej na terenie Tuwy trwały walki pomiędzy bolszewikami i białymi. W styczniu 1920 roku Tuwę zajęli bolszewicy. Półtora roku później proklamowano powstanie państwa Tannu-Tuwa, zależnego od Moskwy. W 1926 roku nazwę państwa zmieniono na Tuwińska Republika Ludowa. Oprócz Rosji i Mongolii żadne inne państwo nie uznało niezależności Tuwy. W październiku 1944 roku kraj został wcielony do Związku Sowieckiego.
Polski Rejon Narodowy im. Feliksa Dzierżyńskiego
Polski Rejon Narodowy im. Juliana Marchlewskiego
Polskie Rejony na terenie Związku Sowieckiego nie miały być typowymi „państwami”. Nie ukrywano, iż należą one faktycznie do ZSRS, jednak warto zwrócić na te twory uwagę ze względu na to, iż są świetnym przykładem, jak patologiczną politykę ludnościową prowadzili Sowieci.
Dzierżowszczyzna i Marchlewszczyzna, jak potocznie zwano Polskie Rejony na terenie ZSRS, miały być swoistymi „enklawami” dla Polaków zamieszkujących Związek Sowiecki, a jednocześnie stanowić „konkurencję” dla odradzającego się po 1918 roku państwa polskiego. Komuniści – w tym wielu pochodzących z Polski komunistów – naprawdę wierzyli, że są w stanie stworzyć „państewko” bardziej konkurencyjne dla Polaków od ich własnego państwa.
Dzierżowszczyzna utworzona została na terenie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej w roku 1932. Marchlewszczyzna powstała natomiast w Ukraińskiej SRS już w roku 1925. Utworzenie tych obszarów było wyrazem nowej polityki przyjętej przez bolszewików po 1917 roku, czyli tzw. korienizacji, która polegała na przyznawaniu praw nierosyjskim narodom zamieszkującym bolszewicką Rosję (później ZSRS). Korienizacja „wyrażała się” poprzez tworzenie licznych „autonomicznych” jednostek administracyjnych dla poszczególnych narodowości. Komuniści (w tym Polacy-komuniści) byli przekonani, że Polskę uda im się wcześniej czy później opanować. „Rejony Polskie” na terenie ZSRS miały być miejscami, skąd rewolucję bolszewicką eksportowano do kraju.
Inicjatorami powstania Polskich Rejonów byli m.in. m.in. Feliks Kon, Julian Marchlewski, Feliks Dzierżyński i Tomasz Dąbal. Stolicami zostały Dołbysz (przemianowane na Marchlewsk) oraz Kojdanów (nazwane Dzierżyńskiem).
W Polskich Rejonach działały szkoły, gdzie nauczano nawet w języku polskim. Ukazywały się gazety i wydawnictwa w języku polskim (silnie przesiąknięte komunistyczną ideologią). Na terenie tych obszarów walczono, podobnie jak w innych rejonach ZSRS, z Kościołem. Wielu księży zabito lub wywieziono na Sybir.
Marchlewszczynę i Dzierżowszczyznę zlikwidowano odpowiednio w 1935 i 1937 roku. Przyczyny wciąż nie są do końca jasne. Zapewne wpływ na te decyzje miały różne czynniki, np. walki wewnątrz partii komunistycznej, czystki w ZSRS. Komuniści mogli sobie też uzmysłowić, że, wbrew deklaracjom, idea stworzenie małej „komunistycznej Polski” na ich własnym gruncie w ogóle się nie powiodła. Ponadto istnienie „jakiegoś” odrębnego, polskiego bytu na terenie ZSRS mogło stać się dla Stalina niewygodne.
Polaków zamieszkujących obydwa Rejony w większości wysiedlono do Kazachstanu i na Syberię. Wiele osób zostało rozstrzelanych – w tym liczni polscy komuniści, w tym nawet tak prominentni jak Tomasz Dąbal (zabity w 1937 roku). O Polskich Rejonach w ZSRS nie powstawały żadne publikacje aż do końca istnienia Związku Sowieckiego.
Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Sowiecka
Państewko utworzone w fińskiej Karelii przez Związek Sowiecki w 1940 roku miało być pierwszym krokiem w kierunku aneksji całej Finlandii po – jak przewidywano – zwycięskiej wojnie zimowej. Ta jednak zakończyła się dla Sowietów klęską. Z tego powodu Sowieci stopniowo zaczęli wycofywać się z pomysłu zajęcia Finlandii. Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Sowiecka funkcjonowała przez kilkanaście lat. Ostatecznie została włączona do ZSRS w lipcu 1956 roku.
Republika Osetii Południowej
Gruzja ogłosiła niepodległość od Związku Sowieckiego w roku 1991, kiedy ten zaczął się rozpadać. Niedługo później prorosyjscy separatyści przejęli kontrolę nad dwoma regionami składającymi się na 20 procent terytorium Gruzji: Abchazją i Osetią Południową.
Prorosyjskie sympatie w Osetii istniały od lat. Już w 1989 roku Rada Obwodu Osetii ogłosiła się republiką autonomiczną. Było to nie do pomyślenia dla gruzińskich władz: granice Osetii biegną bowiem zaledwie 35 kilometrów od gruzińskiej stolicy. W 1991 roku lokalne władze utworzyły Republikę Osetii Południowej, chcąc odłączyć się od Gruzji i połączyć z zależną od Rosji Osetią Północną. Teren ten jest wciąż obszarem o niedookreślonym statusie. Niepodległość Osetii Południowej popiera jedynie Rosja.
Abchazja
Abchazja to formalnie część Gruzji, choć jej terytorium pozostaje poza zwierzchnością władz w Tbilisi. Władze Abchazji używają dla swojego terytorium nazwy Republika Abchazji. Obszar ten pozostaje silnie zależny od Rosji. 24 listopada 2014 roku Rosja i Abchazja zawarły układ o sojuszu i strategicznym partnerstwie. Rok później pomiędzy oboma państwami zaczęła funkcjonować strefa wolnego handlu.
Doniecka Republika Ludowa
Ługańska Republika Ludowa
Historia tych dwóch marionetkowych państw rozpoczęła się 12 maja 2014 roku. Na Ukrainie od listopada 2013 roku trwały protesty nazwane Euromajdanem. Ukraińcy domagali się dymisji prezydenta Janukowycza i manifestowali swoją chęć dołączenia do Unii Europejskiej.
Po ustaniu protestów na Krym oraz wschodnią Ukrainę wkroczyły wojska rosyjskie. Początkowo były to tzw. zielone ludziki, czyli żołnierze bez dystynkcji, do których Rosja oficjalnie się nie przyznawała.
11 marca 2014 roku została ogłoszona niepodległość Republiki Krymu. Nowe „państwo” zostało natychmiast uznane przez Rosję. Kilka dni później, 17 marca pomiędzy Rosją a Republiką Krymu i miastem wydzielonym Sewastopol podpisano umowę o włączeniu Krymu do Rosji.
Miesiąc później Rosja zaatakowała Ukrainę na południowym-wschodzie, gdzie proklamowano samozwańczą Doniecką Republikę Ludową i Ługańską Republikę Ludową. Od tamtej pory w rejonie tym trwały walki pomiędzy siłami rosyjskimi a ukraińskimi wojskami rządowymi, które nie uznają niepodległości samozwańczych republik.
Czytaj też:
Operacja fińskaCzytaj też:
Pierwsze ludobójstwo na Polakach w XX wieku. Operacja polska NKWDCzytaj też:
Wszystkie wojny Rosji Putina. Osetia, Gruzja, Czeczenia, Dagestan, Ukraina