Krawczuk był pierwszym prezydentem niepodległej Ukrainy – w latach 1991-1994. Kilka dni przed podpisaniem Układu Białowieskiego, Krawczuk został wybrany w pierwszej turze wyborów na pierwszego prezydenta Ukrainy.
Okres młodości
Urodził się w chłopskiej rodzinie ukraińskiej na obszarze województwa wołyńskiego w Polsce. Jego ojciec Makar (ur. 1906) zginął w 1944 roku, walcząc w szeregach Armii Czerwonej na froncie wschodnim. Pochowany został w masowym grobie na terenie Białorusi.
W 1958 roku został absolwentem studiów na Uniwersytecie Kijowskim. W latach 1967–1970 kształcił się w Akademii Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym KPZR. Uzyskał tam stopień kandydata nauk ekonomicznych na podstawie pracy dotyczącej istoty zysku w socjalizmie i jego roli w kolektywnej produkcji rolnej.
Od 1958 był działaczem Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego. W latach 1960–1967 pełnił funkcję kierownika wydziału do spraw agitacji i propagandy regionalnego komitetu KPZR w Czerniowcach. W latach 1981–1991 wchodził w skład Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Ukrainy. W latach 80. poseł X i XI kadencji, w 1990 roku został deputowanym XII kadencji Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR. W latach 1990–1991 członek Biura Politycznego KC KPU. Od lipca 1990 roku pełnił funkcję przewodniczącego Rady Najwyższej Ukraińskiej SRR (następnie Rady Najwyższej Ukrainy). Wsparł działania niepodległościowe i po ogłoszeniu powstania niezależnego państwa ukraińskiego 5 grudnia 1991 roku został pierwszym prezydentem Ukrainy (1 grudnia wygrał wybory, pokonując m.in. lidera opozycyjnego Ludowego Ruchu Ukrainy na rzecz Przebudowy Wiaczesława Czornowiła).
Koniec imperium zła
Dzięki porozumieniom z Białowieży Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich powstała za niego nowa organizacja międzynarodowa, która miałaby zostać podstawą dla „cywilizowanego rozwodu” (Krawczuk, Szuszkiewicz) narodów. 21 grudnia 1991 roku na konferencji w Ałma-Acie akt podpisali przywódcy jeszcze 7 byłych republik sowieckich.
„Spośród wszystkich obecnych w Wiskulach, to my byliśmy najbliżej niepodległości. W referendum 1991 roku za niepodległością Ukrainy opowiedziało się 91 procent obywateli kraju. Za niepodległością przemawiały duchy sześciu milionów ofiar Wielkiego Głodu, dwa miliony poległych w II wojnie światowej, miliony ofiar represji stalinowskich… Dlatego też jechałem do Białowieży wyłącznie po to, żeby podpisać dokument kończący istnienie ZSRR. Mówiłem moim rozmówcom, że jeśli wrócę do domu jako prezydent republiki sowieckiej, będę zmuszony natychmiast podać się do dymisji”.
Rozbrojenie
Podczas swojej kadencji Leonid Krawczuk w imieniu Ukrainy podpisał memorandum budapeszteńskie, na mocy którego Ukraina, przekazując Rosji arsenał broni jądrowej, odziedziczonej po rozpadzie ZSRR, miała mieć zagwarantowane bezpieczeństwo.
Na początku lat 90. na terenie Ukrainy znajdowało się ok. 15 procent atomowego potencjału ZSRS, co przekładało się na 176 międzykontynentalnych rakiet balistycznych i 44 bombowce strategiczne uzbrojone w różnego rodzaju broń jądrową (łącznie ok. 2000 głowic), jak również 2600 mniejszych ładunków taktycznych. Dla świeżo utworzonego państwa ukraińskiego tak wielka ilość broni jądrowej obecna na jego terytorium niosła ze sobą pewne szanse, ale i niebezpieczeństwa. Pełne omówienie wszystkich kwestii politycznych związanych z własnością owej broni wykracza poza ramy tego artykułu, warto jednak zarysować pewne czynniki, które wpłynęły na kształt późniejszego memorandum.
Leonid Krawczuk zmarł niewiele po rozpoczęciu wojny na Ukrainie. Jego następcą został Leonid Kuczma. Postać niezwykle dwuznaczna.
Czytaj też:
Wojna o Górski Karabach. Zderzenie cywilizacji na Kaukazie (cz.2)Czytaj też:
Wojna o Górski Karabach. Zderzenie Cywilizacji na Kaukazie (cz. 1)