Porozumienie SALT I dotyczyło ograniczenia zbrojeń strategicznych. Podpisały je Stany Zjednoczone i Związek Sowiecki. Trwała zimna wojna, obydwa państwa nieustannie sondowały swoje możliwości i rywalizowały militarnie w trakcie tzw. proxy war (wojen zastępczych). To nie przeszkadzało w prowadzeniu negocjacji rozbrojeniowych, a nawet w podpisywaniu pewnych porozumień.
Układ SALT I (Strategic Arms Limitation Treaty) miał doprowadzić do ograniczenia broni strategicznych, m.in. ograniczenia produkcji rakiet zdolnych do przenoszenia broni jądrowej. Stany Zjednoczone i Związek Sowiecki deklarowały chęć powstrzymania wyścigu zbrojeń, głównie w zakresie produkcji broni dalekosiężnej i międzykontynentalnych pocisków balistycznych.
Pierwsze kontakty pomiędzy Waszyngtonem a Moskwą w sprawie rozpoczęcia rokowań rozpoczęły się już w 1968 roku. Rozmowy zaczęto rok później. Pierwsze porozumienia, znane jako SALT I i SALT II, zostały podpisane w 1972 i 1979 roku.
Poszukiwanie porozumienia
Negocjacje w sprawie SALT I trwały w Helsinkach od 17 listopada 1969 roku. Na czele amerykańskiej delegacji stał dyrektor Agencji Kontroli Zbrojeń i Rozbrojenia Gerard Smith. W tym samym czasie doradca ds. bezpieczeństwa narodowego Henry Kissinger rozpoczął negocjacje z sowieckim ambasadorem w USA. Dwustronne spotkania trwały z przerwami blisko trzy lata, aż do podpisania porozumienia SALT I w maju 1972 roku. Rozmowy dotyczyły dwóch głównych systemów uzbrojenia: pocisków antybalistycznych (ABM) oraz głowic pocisków balistycznych zdolnych do uderzania w różne cele (MIRV).
W momencie rozpoczęcia rozmów Sowieci mieli niewielką przewagę w technologii ABM. Stany Zjednoczone jednak udoskonalały głowice MIRV, co mogło im dać wkrótce wielką przewagę nad sowieckimi ofensywnymi systemami rakietowymi. Z punktu widzenia USA kluczowe znaczenie miała kontrola nad pociskami ABM. W końcu bez względu na to, ile pocisków wyprodukowałyby Stany Zjednoczone, jeśli Sowieci mogliby je zestrzelić, byłyby one bezużyteczne. Sowieci obawiali się zaś amerykańskiej technologii MIRV. Zastanawiano się, czy sowiecka obrona antyrakietowa miałaby w ogóle szanse z tego typu głowicami. Obie strony miały zatem powody, aby się spotkać, nawet pomimo ogromnej nieufności, jaką się darzono.
Porozumienie SALT I mówiły, że obydwa kraje (USA i ZSRS) będą dysponować maksymalnie setką wyrzutni ABM w każdym z dwóch wybranych przez siebie miejsc. Ograniczano także broń ofensywną. Stany Zjednoczone mogły dysponować pociskami ICBM (międzykontynentalny pocisk balistyczny) w liczbie 1 tysiąca oraz pociskami SLBM (pocisk balistyczny wystrzeliwany z okrętu podwodnego) w liczbie 710. Związek Sowiecki mógł posiadać, 1409 pocisków ICBM oraz 950 SLBM.
Choć Sowieci mogli posiadać większą ilość tego typu pocisków, SALT I nie ustalał niczego w sprawie technologii MIRV. To oznaczało, że Amerykanie, choć mieli mniej pocisków, byli w stanie przenosić więcej głowic nuklearnych.
Układ SALT I został podpisany przez prezydenta USA Richarda Nixona i przywódcę ZSRS Leonida Breżniew 26 maja 1972 roku w czasie szczytu w Moskwie. Miał on obowiązywać przez pięć lat.
Podpisanie kolejnego porozumienia, SALT II, planowano na 1974 rok. Negocjacje w sprawie następnej umowy rozpoczęły się już wkrótce po podpisaniu SALT I. Rozmowy trwały dłużej niż planowano, gdyż SALT II został uzgodniony dopiero w 1979 roku (przyczyniła się do tego m.in. afera Watergate, po której Nixon odszedł ze stanowiska).
SALT II ustanawiał liczbę wyrzutni głowic MIRV, ograniczał liczbę pocisków ICBM, SLBM oraz ciężkich bombowców. Traktat SALT II został podpisany przez prezydenta Jimmy’ego Cartera i Leonida Breżniewa w Wiedniu 18 czerwca 1979 roku. Z powodu sowieckiej agresji na Afganistan w 1979 roku SALT II nie został ratyfikowany przez Senat USA.
Kolejna runda rozmów dotycząca redukcji zbrojeń strategicznych (START) rozpoczęła się w roku 1982.
Czytaj też:
"Żelazna kurtyna". Churchill nie był pierwszym, który użył tego określeniaCzytaj też:
RWPG. Obrona przed Ameryką czy narzucony kaganiec?Czytaj też:
Czarnobyl. Przez lata nie wolno było o tych wydarzeniach wspominać