Mieszko I urodził się pomiędzy 922 a 945 rokiem. Dokładna data nie jest znana, gdyż z tamtego okresu nie pochodzą żadne źródła pisane. Informacje na temat Mieszka pojawiają się dopiero w pismach późniejszych, pochodzących najwcześniej z 965/966 roku. Autorem pierwszej wzmianki był żydowski handlarz Ibrahim Ibn Jakub, który w połowie lat 60. X wieku odwiedził Pragę oraz ziemie polskie

Wiele niewiadomych

Wiele wydarzeń z pierwszych wieków istnienia państwa polskiego owianych jest tajemnicą. Nie inaczej jest z życiem Mieszka I. Jego życiorys wciąż skrywa wiele zagadek. Na większość pytań być może nigdy nie da się znaleźć odpowiedzi.

Podaje się – pisze o tym Gall Anonim – że Mieszko był niewidomy do siódmego roku życia, a wzrok odzyskał w wyniku „cudownego znaku”. W jaki sposób nastąpiło jego uzdrowienie, tego oczywiście nie wiemy. Nawet piszący o tamtych wydarzeniach średniowieczni kronikarze nie znajdowali wyjaśnienia. Odzyskanie wzroku Anonim tłumaczył jako zapowiedź przyszłego przyjęcia chrztu i nawrócenia całego państwa na chrześcijaństwo.

Mieszko objął tron książęcy po śmierci swego ojca Siemomysła prawdopodobnie pod koniec lat 50. X wieku. Odziedziczył ziemie należące do plemion Polan i Goplan oraz zapewne ziemię łęczycko-sieradzką czyli tereny obejmujące dzisiejszą Wielkopolskę i środkową Polskę. W połowie lat 60. Mieszko władał już sporym terytorium i posiadał zorganizowaną drużynę oraz dwór. Pisał o tym Ibrahim ibn Jakub.

Od początku panowania Mieszko skupił się na poszerzaniu swego władztwa. Podporządkował sobie część plemion połabskich, co szybko doprowadziło do pierwszych starć z księstwami niemieckimi, które rościły sobie prawa do ziem nadodrzańskich. Około 960 roku Mieszko zajął ziemie Wieletów, co wywołało spór z niemieckim margrabia Geronem. Ostatecznie spór udało się zażegnać, a Mieszko określony został nawet jako „sprzymierzeniec cesarza”.

Chrzest Polski

Około 964 roku Mieszko zaczął rozmowy z władcą Czech Bolesławem Srogim z rodu Przemyślidów w sprawie przyjęcia chrztu. Rok później ożenił się z jego córką Dobrawą, którą w polskiej historiografii zwie się czasami Dąbrówką.

Według legend przed ślubem z Dobrawą Mieszko miał się „niemoralnie” prowadzić utrzymując siedem żon. Nie wiadomo, jeśli faktycznie tyle żon posiadał, czy miał z nimi dzieci.

Niektórzy historycy zastanawiają się, czy to nie Dobrawa namówiła Mieszka do ochrzczenia się. Wydaje się to mniej prawdopodobne. Decyzja o chrzcie została zapewne podjęta już wcześniej, a małżeństwo z Dobrawą było warunkiem przyjęcia chrztu z Czech (a przynajmniej z ich udziałem). To odsuwało groźbę ataku ze strony Niemiec, które nie miały już powodu, aby wysyłać na Polskę „misje chrystianizacyjną”.

Gall Anonim wskazuje jednak, że to żona nawróciła Mieszka na dobrą drogę. Dziejopis pisał:

Mieszko objąwszy księstwo zaczął dawać dowody zdolności umysłu i sił cielesnych i coraz częściej napastować ludy (sąsiednie) dookoła. Dotychczas jednak w takich pogrążony był błędach pogaństwa, że wedle swego zwyczaju siedmiu żon zażywał. W końcu zażądał w małżeństwo jednej bardzo dobrej chrześcijanki z Czech, imieniem Dobrawa. Lecz ona odmówiła poślubienia go, jeśli nie zarzuci owego zdrożnego obyczaju i nie przyrzeknie zostać chrześcijaninem. Gdy zaś on (na to) przystał, że porzuci ów zwyczaj pogański i przyjmie sakramenta wiary chrześcijańskiej, pani owa przybyła do Polski z wielkim orszakiem (dostojników) świeckich i duchownych, ale nie pierwej podzieliła z nim łoże małżeńskie, aż powoli, a pilnie zaznajamiając się z obyczajem chrześcijańskim i prawami kościelnymi, wyrzekł się błędów pogaństwa i przeszedł na łono matki-Kościoła.

Chrzest odbył się w roku 966, prawdopodobnie w Poznaniu, Gnieźnie lub na Ostrowie Lednickim. Poprzez chrzest państwo Mieszka zostało włączone do cywilizacji chrześcijańskiej i zaczęło być postrzegane jako równorzędny partner dla innych państw. Na ziemiach polskich zaczęto budować struktury kościelne. W 968 roku powstało w Poznaniu biskupstwo misyjne obrządku łacińskiego, podległe bezpośrednio Rzymowi z biskupem Jordanem na czele. Duchowni, którzy zaczęli pojawiać się w Polsce przyczyniali się także do rozwoju kultury i oświaty.

Panowanie Mieszka

Po przyjęciu chrztu Mieszko nie porzucił dalszych podbojów. W 967 roku walczył z Wolinianami i podporządkował sobie ujście Odry. Przez kolejne lata książę prowadził walki na Pomorzu. W latach 70. plany ekspansji „przerzucono” na zachód. To ponownie spotkało się ze sprzeciwem książąt niemieckich. W 972 roku ziemie polskie zaatakował margrabia saski Hodon. W czasie wojny z Hodonem, 24 czerwca 972 roku, doszło do bitwy pod Cedynią. Po ciężkich walkach to Polacy ostatecznie odnieśli zwycięstwo.

Po wojnie z Marchią Wschodnią Mieszko ruszył na ziemię sandomierską i podbił ją. Stamtąd ruszył na Lubelszczyznę i ziemię przemyską. W tym czasie do państwa Mieszka przyłączone zostały także ziemie plemienia Wiślan.

W roku 977 zmarła Dobrawa. Trzy lata później Mieszko poślubił Odę Dytrykównę, córkę margrabiego Marchii Północnej Dytryka (Teodoryka). Mariaż ten był dla Mieszka bardzo korzystny i wzmocnił jego pozycję wśród Niemców. Poprzez małżeństwo książę wszedł ponadto do rodziny cesarskiej, bowiem Oda była dalszą krewną cesarza Ottona II.

Zanim doszło do ślubu Mieszko miał stoczyć wojnę z cesarzem Ottonem. O konflikcie w zasadzie nic nie wiadomo, ale przypuszcza się, że zakończył się on zwycięsko dla wojsk Mieszka. W tym okresie nastąpiła rozbudowa grodów obronnych na terenie Polski.

Na początku lat 80. Mieszko zawarł sojusz ze Szwecją. Oba kraje sprzymierzyły się przeciwko zagrażającej im Danii. Układ przypieczętowano małżeństwem córki Mieszka, Świętosławy z królem Szwecji Erykiem.

Po śmierci cesarza Ottona II doszło do konfliktu w Rzeszy i zdecydowanego osłabienia władzy. Mieszko stanął ostatecznie po stronie Ottona III, który był mianowany następcą Ottona II. Jak miało się okazać, była to korzystna dla Polski decyzja. Otton III pozostawał w przyjaźni z państwem polskim, a w roku 1000 spotkał się nawet w Gnieźnie z następcą Mieszka, Bolesławem Chrobrym.

Pod koniec lat 80. Mieszko wziął udział w dwóch wyprawach wojennych wraz z cesarzem Ottonem III przeciwko Wieletom i Czechom. W 990 roku wybuchła wojna polsko-czeska. W jej efekcie wojska Mieszka podbiły Śląsk i ostatecznie zajęły Małopolskę (według niektórych badaczy Małopolska została zajęta dopiero przez Bolesława Chrobrego).

Około 991 roku Mieszko wydał niezwykle ważny dokument zwany „Dagome iudex”, w którym oddawał swe państwo pod opiekę papieża i opisywał swoje władztwo. Według dokumentu granice Polski miały biec od „długiego morza” (Bałtyku), wzdłuż granic Prus, Rusi, Krakowa (czyli Małopolski), Moraw i Milska, aż do Odry i wzdłuż niej do państwa/miasta gnieźnieńskiego.

Także w 991 roku Mieszko przybył, po raz kolejny i zapewne po raz ostatni, na zjazd w Kwedlinburgu, gdzie wymienił zwyczajowe dary z Ottonem III i jego matką cesarzową Teofano. W tym samym roku wziął udział we wspólnej z Ottonem wyprawie na Brennę.

Mieszko I zmarł 25 maja 992 roku najpewniej z przyczyn naturalnych. Według Thietmara „sędziwym wiekiem i gorączką zmożony”. Pochowany został prawdopodobnie w katedrze w Poznaniu, choć nie ma co do tego pewności. Jego następcą został syn, Bolesław Chrobry, który w 1025 roku został koronowany na pierwszego króla Polski.

Mieszko był zręcznym politykiem. Rozumiał swoją pozycję na arenie międzynarodowej i umiał ją wykorzystać, wzmacniając jednocześnie swoje wpływy. Był dobrym dyplomatą, a także świetnym dowódcą, o czym świadczą liczne udane wyprawy wojenne. Nie był może władcą „świętym”, umiał rządzić twardą ręką. To jednak sprawiło, że Bolesław odziedziczył po nim państwo zjednoczone i umocnione, którego potęgę mógł zacząć budować.

Czytaj też:
Chrzest Polski. Dlaczego Mieszko przyjął chrzest?Czytaj też:
Bolesław Chrobry, ruska nałożnica i jego wszystkie żonyCzytaj też:
Brunon z Kwerfurtu. Misjonarz, męczennik, przyjaciel Bolesława Chrobrego