Niedawno archeolodzy odkryli mającą dwa tysiące lat strukturę w kształcie piramidy na Pustyni Judzkiej, którą zidentyfikowano jako pochodzący z czasów ptolemejskich urząd poborcy podatkowego. To namacalny dowód, że daniny na rzecz władcy były pobierane odkąd ludzkość zaczęła tworzyć pierwsze organizmy państwowe. A przecież podatki w Egipcie czasów Ptolemeuszy nie były tymi pierwszymi.
Od Sumeru po Chiny różne cywilizacje opracowały, czasem nawet dziwaczne sposoby, na pobieranie i egzekwowanie podatków.
Sumer
O podatkach pobieranych w starożytnym Sumerze mówią np. gliniane tablice datowane na 3300-2000 lat p.n.e. Tabliczki te to najstarszy znany przykład prowadzenia zapisków dotyczących podatków. W mieście Uruk skrybowie używali trzcinowych rylców do odciskania protoklinowych symboli w mokrej glinie, dokumentując datki w postaci zboża, bydła i pracy należnej świątyniom. Na niektórych tabliczkach zanotowano także osoby, które podatków nie płaciły oraz zapisano, jakie stosowano wobec nich kary.
Sztandar z Ur
Sztandar z Ur to zabytek datowany na 2600-2400 lat p.n.e. pochodzący z okresu wczesnodynastycznego, który znaleziono w południowej Mezopotamii w jednym z Grobów Królewskich z Ur. Jest to jeden z najważniejszych przykładów sztuki Sumeru. Przechowywany jest obecnie w Muzeum Brytyjskim.
Wbrew nazwie, nie jest to sztandar, lecz skrzynia inkrustowana lapis lazuli, muszlą i czerwonym wapieniem. Ukazano na niej różne postaci: szlachtę, żołnierzy i robotników oraz jakby „przepływ” dóbr – podatków, które płacić musiały doły społeczne swoim władcom.
Stella Hammurabiego
Stella Hammurabiego to mający cztery tysiące lat pomnik, na którym zapisano jeden z najwcześniejszych kodeksów prawnych w dziejach. Na jego szczycie znajduje się płaskorzeźba ukazująca Hammurabiego, który otrzymuje spis praw od boga słońca. Kodeks znany jest najbardziej z prawa „oko za oko, ząb za ząb”, lecz zawiera on również informacje dotyczące tego, jakie podatki należy oddawać na rzecz władcy, np. ile winni są rolnicy, ile mają płacić dzierżawcy gruntów i jak powinny być oddawane i egzekwowane długi.
„Nilometry”
Nilometry to konstrukcje pochodzące z około 2700 roku p.n.e., które używane były niegdyś do pomiaru poziomu wody w Nilu. To, jak wysoki był poziom wody (Nil wylewał co roku), oznaczało, jak duże będą zbiory, a tym samym, jak wysokie podatki powinny zostać odprowadzone na rzecz władcy. Pomiarów wylewów Nilu dokonywano już w okresie Starego Państwa. Jeden z najlepiej zachowanych nilometrów znajduje się na wyspie Elephantine w pobliżu Asuanu.
Kamień z Rosetty
Kamień z Rosetty datowany na 196 rok p.n.e. to jeden z najsłynniejszych zabytków starożytności. Kamień przyczynił się przede wszystkim do tego, że egiptolodzy mogli odczytać hieroglify. Ponadto z inskrypcji wyrytych na kamieniu można dowiedzieć się, jak wyglądała polityka podatkowa Ptolemeuszy. Jeden z napisów zawiera dekret faraona Ptolemeusza V przyznający zwolnienia podatkowe kapłanom świątynnym i rewidujący wymogi dotyczące danin.
Bambusowe paski
Przed wynalezieniem papieru Chińczycy czynili oficjalne zapisy na bambusowych kartkach – wąskich, płaskich paskach bambusa lub drewna, na których pisano pędzlem i tuszem. Następnie te kartki były nawlekane na sznurki, tworząc zwoje przypominające tomy, które pełniły funkcję wczesnych książek.
Na stanowiskach archeologicznych datowanych na czasy dynastii Qin i Han (221 p.n.e. – 220 n.e.) odkryto bambusowe paski zawierające szczegółowe zapisy rejestrów podatkowych, opłat rolnych i obowiązków pańszczyźnianych chłopów.
Czytaj też:
Jordania: Znaleziono tajemnicze bizantyńskie miastoCzytaj też:
Feminizm w starożytnym Egipcie? "Chyba obaliłam tę tezę"Czytaj też:
Piastowie byli Szkotami? Nowe ustalenia naukowców