Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego zwana też Sojuszem Północnoatlantyckim lub w skrócie NATO (od angielskiej nazwy North Atlantic Treaty Organization) powstała w wyniku podpisania wspólnego traktatu, co miało miejsce 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie.
Sojusz Północnoatlantycki obejmuje terytoria należące do swoich członków, które znajdują się na obszarze Europy i Ameryki Północnej, a także algierskie departamenty Francji, terytorium Turcji oraz wyspy pod jurysdykcją którejkolwiek ze stron na obszarze północnoatlantyckim na północ od zwrotnika Raka.
Państwa założycielskie NATO to: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Włochy.
Sekretarzem generalnym NATO zostaje zwyczajowo osoba pochodząca z Europy. W historii Sojuszu na jego czele nie stał nigdy nikt z USA. Inaczej jest z naczelnym dowódcą sił NATO w Europie. Tę funkcję pełni zawsze amerykański wojskowy.
Historia NATO
Pakt Północnoatlantycki, podpisany 4 kwietnia, wszedł w życie 24 sierpnia 1949 roku. Choć był sojuszem obronnym, miał na celu przygotowanie do ewentualnej konfrontacji ze Związkiem Sowieckim. W październiku 1950 roku zaproponowano utworzenia sił sojuszniczych, które składać się miały z 50 dywizji. Dwa lata później za doktrynę NATO uznano amerykańską koncepcję odstraszania, która, poprzez zbrojenia, miała zniechęcić ZSRS do ewentualnego ataku. W kwietniu 1954 roku w Europie pojawiały się w związku z tym amerykańskie jednostki uzbrojone w broń jądrową.
W roku 1955 do NATO została przyjęta Republika Federalna Niemiec. Decyzja ta spotkała się z wrogością Moskwy, która uznała to za odbudowę niemieckiego imperializmu. W odpowiedzi ZSRS stworzyło własną organizację: Układ Warszawski, do którego należały państwa leżące w bloku wschodnim.
W kolejnych latach Stany Zjednoczone rozmieściły w kilku krajach europejskich oraz w Turcji wyrzutnie rakiet średniego zasięgu zdolne przenosić głowice jądrowe. W odpowiedzi na to, Związek Sowiecki próbował umieścić własne głowice na Kubie, gdzie od kilku lat rządził komunistyczny przywódca Fidel Castro. Próba ta spowodowała duże napięcia pomiędzy USA i ZSRS. Kryzys ten zwany jest kryzysem kubańskim. Ostatecznie przywódca ZSRS Nikita Chruszczow porzucił pomysł umieszczenia na Kubie głowic jądrowych.
W roku 1966, decyzją prezydenta Francji, Charlesa de Gaulle’a, Francja wystąpiła z NATO. Ostatecznie powróciła do Sojuszu dopiero w 2009 roku. W 1966 roku główną siedzibę NATO przeniesiono z Paryża do Brukseli.
W kwietniu 1974 roku państwa członkowskie przyjęły tzw. Deklarację Atlantycką, która mówiła o konieczności rozszerzenia współpracy w ramach NATO i ograniczeniu dominacji USA.
Po upadku Związku Sowieckiego, Sojusz nie mógł mieć już na celu obrony przed tym przeciwnikiem. NATO nie straciło jednak racji bytu. Członkowie NATO w dalszym ciągu zamierzali bronić integralności swoich terytoriów i dbać o rozwój bezpieczeństwa międzynarodowego, np. poprzez zapobieganie rozprzestrzenianiu się konfliktów regionalnych.
W październiku 1996 roku Stany Zjednoczone zapowiedziały, że chciałyby, aby do NATO dołączyły byłe państwa bloku wschodniego. 8 lipca 1997 roku do przyłączenia do Sojuszu zaproszono Polskę, Czechy i Węgry. Państwa te zostały członkami NATO 12 marca 1999 roku.
Pod koniec marca 1999 roku NATO zaangażowało się w trwający od wielu lat konflikt w Kosowie. Celem wojsk Sojuszu była ochrona ludności cywilnej. W roku 2003 siły NATO brały udział w misji w Afganistanie, a dwa lata później wspierały logistycznie Unię Afrykańską podczas walk w Darfurze.
Zobowiązania Sojuszu
Celem powstania NATO była obrona przed atakiem ze strony państw trzecich. W roku 1949 jasne było, że głównym przeciwnikiem państw-sygnatariuszy NATO jest Związek Sowiecki.
Traktat Północnoatlantycki. zwany też czasem Traktatem Waszyngtońskim, to dokument, który składa się 14 artykułów. Określa się w nich najważniejsze zobowiązania członków NATO wobec siebie nawzajem oraz względem całego Sojuszu. Z punktu widzenia obrony za najważniejszy uważany jest artykuł 5., który mówi, iż atak państwa trzeciego na jednego z członków NATO jest traktowany jako atak na cały Sojusz.
Artykuł 5. wskazuje, że w przypadku napaści państwa trzeciego na członka lub członków NATO, pozostałe państwa udzielają im pomocy państwu napadniętemu, podejmując niezwłocznie wszelkie działania, jakie uznają za konieczne, łącznie z użyciem siły zbrojnej.
Po raz pierwszy NATO uruchomiło procedury związane z Artykułem 5. po ataku terrorystycznym na Stany Zjednoczone z 11 września 2001 roku.
NATO to organizacja międzynarodowa, która oparta jest na sojuszniczym systemie bezpieczeństwa. Wszystkie kraje członkowskie zobowiązują się do działań mających na celu zachowanie własnego bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa na arenie międzynarodowej.
Członkowie Sojuszu Północnoatlantyckiego:
– dbają o rozwój instytucji demokratycznych, które są gwarantem zapewnienia trwałego bezpieczeństwa
– dbają o rozwój bezpieczeństwa międzynarodowego poprzez współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi
– zapewniają środki odstraszania i obrony przed atakiem państwa trzeciego
– są gotowi wysłać misję pokojową do państw, gdzie toczy się konflikt zbrojny
Członkowie NATO
Do NATO należy aktualnie 30 państw. Są to: Albania, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Czarnogóra, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Islandia, Kanada, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia Północna, Niemcy, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Stany Zjednoczone, Turcja, Węgry, Wielka Brytania, Włoch.
Polska wstąpiła do NATO w roku 1999. Najnowszym członkiem Sojuszu jest Macedonia Północna, która przystąpiła do Paktu w 2020 roku.
Czytaj też:
O krok od III wojny. Amerykański samolot szpiegowski zestrzelonyCzytaj też:
Reaganowskie "imperium zła". Czy dla USA to wciąż aktualna doktryna?Czytaj też:
Awantura przywódców przed kamerami. Ameryka już to przerabiała
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Do Rzeczy.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.