Trzęsienia ziemi mają miejsce niemal bez przerwy na całym naszym globie. Szacuje się, że rocznie dochodzi do ponad 140 tysięcy trzęsień ziemi, jednak większość z nich nie jest odczuwalna przez ludzi i nie wywołuje szkód.
Czym jest trzęsienie ziemi?
Trzęsienie ziemi to „gwałtowne rozładowanie naprężeń w skorupie ziemskiej połączone z ruchem warstw skalnych”. Ze względu na przyczynę wyróżnia się cztery rodzaje trzęsień ziemi. Są to:
- trzęsienia tektoniczne, które związane są z ruchem płyt tektonicznych; wynikają z przesunięć skał wzdłuż uskoku;
- trzęsienia wulkaniczne związane m.in. z potężnymi erupcjami wulkanów;
- trzęsienia zapadowe, do których dochodzi m.in. w wyniku zawalania się stropów jaskiń;
- trzęsienia antropogeniczne, które związane są z działalnością człowieka (są to np. tąpnięcia górnicze).
Najczęściej występującymi trzęsieniami ziemi (około 90 procent wszystkich) to trzęsienia tektoniczne.
Siłę i wielkość trzęsienia ziemi określa się w stopniach magnitudy (w skali Richtera). Należy zauważyć, że każdy kolejny stopień magnitudy oznacza ponad 10-krotnie silniejsze trzęsienie ziemi. Najsilniejszym odnotowanym trzęsieniem było trzęsienie o sile 9,5 magnitudy. Prawdopodobnie trzęsienia silniejsze niż 10 magnitudy na Ziemi nie zostaną zaobserwowane, choć nie jest to wykluczone. Skala Richtera pozostaje skalą otwartą.
Rejony najbardziej zagrożone trzęsieniami ziemi to: strefa śródziemnomorska i transazjatycka, strefa rozciągającą się w obrębie grzbietów oceanicznych oraz strefa „Rów Afrykański”. W przybliżeniu jest to pas ciągnący się przez Chiny, wzdłuż Himalajów, przez Iran i dalej na północ i południe od Morza Śródziemnego.
Najbardziej tragiczne trzęsienia ziemi w dziejach
Czasami to wcale nie najsilniejsze trzęsienia ziemi wywoływały największe katastrofy oraz doprowadzały do śmierci tysiące ludzi. Do największej tragedii, w dziejach odnotowywanych trzęsień ziemi, doszło w roku 1556 w Chinach, kiedy zginęło aż 830 tysięcy ludzi. Które trzęsienia ziemi wywołały największe spustoszenie?
Shaanxi, Chiny. 23 stycznia 1556
Najbardziej tragicznym trzęsieniem ziemi w dziejach było trzęsienie ziemi w prowincji Shannxi w Chinach o sile 8 w skali Richtera. Do zdarzenia doszło 23 stycznia 1556 roku. W wyniku katastrofy życie straciło 830 tysięcy ludzi. Zniszczenia dotknęły teren szeroki na 840 kilometry. Tak wielka liczba ofiar związana była ze specyficzną zabudową w regionie Shaanxi. Domy budowano tam bowiem na ziemi lessowej, która obsuwając się miażdżyła wszystkie budynki. Wiele ludzi mieszkało także w jaskiniach zwanych yaodong, które zawaliły się pod wpływem wstrząsów. Wstrząsy wtórne po największym trzęsieniu były odczuwalne przez kolejnych 6 miesięcy.
Haiti. 12 stycznia 2010
Do trzęsienia ziemi na Haiti doszło 12 stycznia 2010 roku. Miało ono siłę 7 stopni w skali Richtera. Epicentrum znajdowało się niedaleko stolicy Haiti, Port-au-Prince. Zniszczeniu uległo wiele budynków w stolicy, w tym pałac prezydencki i kościół Notre Dame. Według danych rządu Haiti w czasie katastrofy zginęło 316 tysięcy ludzi, a nawet 3 miliony ludzi zostało bez dachu nad głową. Katastrofa wywołała potężną klęskę humanitarną i pogorszyła i tak trudną sytuację tego biednego państwa.
Chiny. 28 lipca 1976
Trzęsienie ziemi, które nawiedziło Tangashan w Chinach miało miejsce 28 lipca 1976 roku. Miało ono siłę około 7,5 – 8,2 stopnia w skali Richtera. Niemal tak samo niszczycielskie były niektóre wstrząsy wtórne (jeden z nich miał siłę 7,1). Miasto Tangashan zostało zupełnie zniszczone. W samym mieście i w okolicach zginęło 242 tysięcy ludzi.
Aleppo, Syria. 9 sierpnia 1138
Niezwykle tragiczne trzęsienie ziemi kroniki historyczne odnotowały w sierpniu 1138 roku na Bliskim Wschodzie. Jego epicentrum znajdowało się na terenie dzisiejszej Syrii. Szacuje się, że miało ono siłę 8,5 stopnia w skali Richtera. Na skutek kataklizmu śmierć poniosło 230 tysięcy osób. Zawalił się także zamek oraz kościół w Harem, gdzie wówczas przebywały wojska krzyżowców.
Ocean Indyjski. 26 grudnia 2004
To trzęsienie ziemi miało miejsce 26 grudnia 2004 roku. Jego epicentrum znajdowało się 30 kilometrów pod dnem Oceanu Indyjskiego niedaleko wybrzeża północnej Sumatry. Miało siłę 9,1 stopnia w skali Richtera. Trzęsienie to wywołało falę tsunami, które dotarły do Indonezji oraz kilku innych państw Azji Południowo-Wschodniej (m.in. Indii, Malezji, Maledwiów, Mjanmy, Sri Lanki i Tajlandii), a później do wybrzeży Afryki, m.in. do Somalii. Fale w niektórych miejscach sięgały 15 metrów. W tragedii zginęło około 300 tysięcy ludzi, a kilka milionów straciło cały dobytek życia.
Damghan, Iran. 22 grudnia 856
Trzęsienie ziemi, do którego doszło w grudniu 856 roku w Iranie uważa się za jedno z najgorszych trzęsień w dziejach świata. Zginęło wówczas około 200 tysięcy osób. Siłę trzęsienia szacuje się na 7,9 stopnia w skali Richtera.
Gansu, Chiny. 16 grudnia 1920
Trzęsienie ziemi z prowincji Gansu miało miejsce 16 grudnia 1920 roku. Miało siłę 7,8 stopnia. Życie straciło wówczas 200 tysięcy ludzi. W wyniku wstrząsów doszło do licznych lawin oraz osuwisk, co z kolei stało się przyczyną śmierci tysięcy osób. Trzęsienie zmieniło zupełnie krajobraz w kilku miejscach Chin. Rzeki zmieniły swój bieg, powstały nowe, głębokie doliny oraz wysokie wzniesienia. Echa tego trzęsienia ziemi sejsmolodzy zaobserwowali nawet w zachodniej Norwegii.
Ardabil, Iran. 23 marca 893
Niektórzy historycy kwestionują trzęsienie ziemi, które miało mieć miejsce w Iranie w 893 roku, sugerując, że chodzi tak naprawdę o trzęsienie ziemi w Dwin w Armenii, które miało miejsce w tym samym roku. Jeśli jednak wierzyć źródłom, to w czasie trzęsienia w Ardabil zginęło 150 tysięcy ludzi, co czyni je jednym z najbardziej tragicznych w historii świata.
Tokio, Japonia. 1 września 1923
Trzęsienie ziemi, do którego doszło 1 września 1923 roku było jedną z największych katastrof, jakie kiedykolwiek nawiedziły Japonię. Trzęsienie miało siłę 7,9 stopnia w skali Richtera. Epicentrum znajdowało się w zatoce Sagami. Kataklizm ten spowodował zawalenie się tysięcy budynków w Tokio i Jokohamie oraz kilku prefekturach. Wiele ludzi straciło życie nie tylko w chwili zawalenia się budynków, ale również w pożarach, które wybuchły zaraz potem. Trzęsienie wywołało również fale tsunami, które uderzyły w kilka wysp. W kataklizmie zginęło ponad 100 tysięcy osób, a około 2 miliony straciło domy. Katastrofa wywołała w Japonii kryzys polityczny. O próbę wykorzystania trzęsienia do własnych celów oskarżono Koreańczyków. Na japońskich ulicach dochodziło do linczów na osobach pochodzenia koreańskiego. Władze Japonii wysłały wojsko w celu uspokojenia nastrojów.
Aszchabad, ZSRS. 5 października 1948
Trzęsienie w Aszchabadzie (Turkmeńska SRS), do którego doszło w październiku 1948 roku miało siłę 7,3 w skali Richtera. Skutki katastrofy były odczuwalne także w Iranie. Zginęło wówczas około 100 tysięcy osób.
Najsilniejsze trzęsienia ziemi w historii
KIEDY – GDZIE – SIŁA (w skali Richtera)
22 maja 1960 – Południowe Chile – 9,5
27 marca 1964 – Południowa Alaska, USA –9,2
26 grudnia 2004 – Ocean Indyjski – 9,1
11 marca 2011 – Wschodnie wybrzeże Honsiu, Japonia– 9,1
4 listopada 1952 – Południowa Kamczatka, ZSRS – 9,0
13 sierpnia 1868 – Wybrzeża w Arica, Chile (wówczas Peru) – 9,0
26 stycznia 1700 – Oregon, Waszyngton, Stany Zjednoczone – 9,0
6 lutego 1716 – Region Tacna, Peru– 8,8
27 lutego 2010 – Wybrzeże Maule, Chile – 8,8
31 stycznia 1906 – Północny Ekwadoru i Południowa Kolumbii – 8,8
25 listopada 1833 – Sumatra – 8,8
7 lutego 1812 – Missouri, Stany Zjednoczone – 8,8
3 lutego 1965 – Wyspy Szczurze, Alaska – 8,7
8 lipca 1730 – Południowe Chile – 8,7
21 września 1897 – Filipiny – 8,7
15 sierpnia 1950 – Asam, Indie – 8,6
11 kwietnia 2012 – Północna Sumatra – 8,6
28 marca 2005 – Północna Sumatra – 8,6
9 marca 1957 – Wyspy Andrejanowa, Alaska, USA – 8,6
1 kwietnia 1946 – Południowa Alaska, USA – 8,6
1 lutego 1938 – Morze Banda, Indonezja – 8,5
11 listopada 1922 – Pogranicze Chile i Argentyny – 8,5
13 października 1963 – Kuryle – 8,5
1 listopada 1755 – Lizbona, Portugalia – 8,5
30 marca 1761 – Lizbona, Portugalia – 8,5
25 maja 1751 – Chile – 8,5
16 grudnia 1811 – Arkansas, Stany Zjednoczone – 8,5
8 listopada 1818 – Bima, Indonezja – 8,5
12 kwietnia 1819 – Copiapó, Chile – 8,5
20 listopada 1822 – Środkowe Chile – 8,5
20 listopada 1837 – Valdivia, Chile – 8,5
16 lutego 1861 – Indonezja – 8,5
3 lutego 1923 – Południowa Kamczatka – 8,4
12 września 2007 – Południowa Sumatra – 8,4
23 czerwca 2001 – Południowe Peru – 8,4
2 marca 1933 – Honsiu, Japonia – 8,4
28 października 1707 – Południowa i środkowa Japonia – 8,4
Czytaj też:
Mesyna – miasto gruzów. Trzęsienie ziemi i tsunami powaliło całe miastoCzytaj też:
Rok bez lata – katastrofa klimatyczna u progu XIX wiekuCzytaj też:
Pożary w Australii. Między bagatelizowaniem a histeriąCzytaj też:
Caritas Polska na ratunek ofiarom trzęsienia ziemi w Turcji i Syrii