Rzeczpospolita. To słowo od pokoleń kojarzymy z naszym państwem, stosując je wymiennie z nazwą Polska. Historię naszej Ojczyzny dzielimy umownie na okres Pierwszej Rzeczpospolitej, Drugiej Rzeczpospolitej i Trzeciej Rzeczpospolitej. Okresy te niekoniecznie pokrywają się z epokami historycznymi, lecz dla Polaków taka periodyzacja jest niemal instynktownie zrozumiała.

Rzeczpospolita – od kiedy?

Słowo Rzeczpospolita kojarzymy z państwem, które powstało w roku 1569. Była to Rzeczpospolita Obojga Narodów, państwo polsko-litewskie, unia personalna Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Czy słowo Rzeczpospolita w odniesieniu do Polski pojawiło się jednak dopiero w połowie XVI wieku?

Pierwszy raz słowo „Rzeczpospolita”, jako określenie Królestwa Polskiego, pojawiło się oficjalnie na dokumencie z 1358 roku. Akt ten, wydany dokładnie 16 lutego 1358 roku, zawierał tekst przysięgi na wierność królowi Kazimierzowi Wielkiemu, którą składał przywódca rycerskiej konfederacji wielkopolskiej Maciej Borkowic.

W tamtym czasie Polska określana była jednak na ogół jako Królestwo Polskie lub po prostu jako Korona lub Polska. Określenie Korona Królestwa Polskiego zaczęło być powszechnie stosowane dopiero w chwili wygaśnięcia męskiej linii dynastii Piastów, wraz ze śmiercią Kazimierza Wielkiego, kiedy tron w Krakowie objęła dynastia Andegawenów (Ludwik Węgierski, a po nim Jadwiga Andegaweńska).

„Korona Królestwa” to określenie, które w Europie pojawiło się w XIII wieku, początkowo we Francji. Oznaczało ono państwo wraz ze swoimi prawami i historycznym terytorium, w przeciwieństwie do państwa będącego dziedziczną własnością poszczególnych królów i dynastii.

Pierwsza Rzeczpospolita

Symbolicznym początkiem Pierwszej Rzeczpospolitej były przywileje cerkwicko-nieszawskie z 1454 roku oraz konstytucja Nihil Novi z 1505 roku.

Nazwa Rzeczpospolita Polska była używana jako oficjalna nazwa państwa polsko-litewskiego od drugiej połowy XVII wieku. Państwo to określane jest również jako Pierwsza Rzeczpospolita. Ustrój istniejącego wówczas państwa nazywa się demokracją szlachecką. W państwie tym prawa polityczne miało około 10 procent wszystkich mieszkańców, co w warunkach ówczesnej Europy było liczbą dużą.

Czytaj też:
Ksiądz utopiony w Wiśle. Kto wydał ten okrutny rozkaz?Czytaj też:
Waleczna królowa. Jadwiga Bolesławówna na straży polskiej KoronyCzytaj też:
Najbrzydsza polska królowa