Powstanie Warszawskie to jedno z najlepiej opisanych i opracowanych wydarzeń w dziejach naszego kraju. Pomimo, że od kilku lat o Powstaniu Warszawskim mówi się wiele, wciąż zapewne niektóre fakty nie są powszechnie znane. Co o Powstaniu Warszawskim wiedzieć trzeba? Oto 20 najważniejszych i najciekawszych faktów.
Powstanie Warszawskie – trochę faktów
1. Powstanie Warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 roku w godzinie „W”, czyli o 17:00, jednak do pierwszych starć doszło już o godzinie 13:50 na Żoliborzu, gdzie żołnierze Zdzisława Sierpińskiego transportujący broń dla oddziału Zgrupowania „Żniwiarz” wdali się w potyczkę z niemieckim patrolem. Na Woli i w Śródmieściu Północnym walki rozpoczęły się około godziny 16:00.
2. W Powstaniu Warszawskim walczyło około 45-50 tysięcy Polaków. Przeciwko nim stanęło, w kulminacyjnym momencie, 50 tysięcy Niemców. Polacy nie mieli jednak większych szans – byli słabo uzbrojeni. W broń palną wyposażonych było niespełna 10 procent wszystkich Powstańców. Niemcy mieli do dyspozycji każdy rodzaj broni, łącznie z bronią pancerną i artylerią.
3. Całością sił powstańczych dowodził Antoni Chruściel ps. „Monter”. Jego sztab znajdował się w gmachu PKO w Śródmieściu.
4. 8 sierpnia uruchomiono w Warszawie radiostację „Błyskawica”, która nadawała do 4 października. Każdego dnia podczas audycji informowano o wydarzeniach ze świata, postępach w walkach powstańczych, a nawet prezentowano program artystyczny.
5. 5 sierpnia rozpoczęła się Rzeź Woli. W ciągu kilku dni Niemcy wymordowali nawet 65 tysięcy cywilów. Rzezią dowodził SS-Gruppenführer Heinz Reinefarth, nazwany później katem Woli.
6. Jednym z najważniejszych miejsc w powstańczej Warszawie było przejście przez Aleje Jerozolimskie łączące północną i południową część miasta. Pomimo ciągłego ostrzału, udało się je utrzymać do końca Powstania.
7. Złapani przez Powstańców SS-mani i volksdeutsche nie mogli liczyć na żadną litość. Inaczej wyglądała sytuacja żołnierzy Wehrmachtu, których brano do niewoli jako jeńców, karmiono i dobrze traktowano.
8. W całej Warszawie ostała się w czasie Powstania Warszawskiego podobno tylko jedna krowa. Była to krowa „specjalnego przeznaczenia”. Dzięki niej noworodki i niemowlęta miały zapewnione mleko. Niestety, pomimo wielu starań opiekunów, liczne malutkie dzieci zginęły pod gruzami bombradowanej, a później burzonej Warszawy.
9. Do ostrzału Warszawy Niemcy używali najcięższego sprzętu. Był to m.in. 124-tonowy moździerz kalibru 600 mm Karl-Gerät 040 nazywany „Ziu”, który wystrzeliwał pociski o wadze ponad 2 ton. Regularne bombardowania przeprowadzały także bombowce Junkers Ju 87 Stuka tzw. „sztukasy”.
10. Do dziś nie do końca wiadomo, kto odpowiada za podjęcie decyzji o wybuchu Powstania Warszawskiego. Powszechnie wskazuje się na Tadeusza „Bora” Komorowskiego, lecz niewykluczone, że dążył do tego także premier Stanisław Mikołajczyk, który uważał Powstanie za dobrą kartę przetargową w negocjacjach ze Stalinem.
11. Jednym z największych osiągnieć Powstańców było zdobycie PAST-y. Stało się to w nocy z 19 na 20 sierpnia. Powstańcom batalionu „Kiliński” udało się zdobyć ośmiopiętrowy gmach, czyli wieżowiec Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej.
12. Szare Szeregi, czyli Harcerze brali czynny udział w Powstaniu Warszawskim. Nie tylko walczyli z bronią w ręku, ale także pracowali jako sanitariusze czy organizowali Harcerską Pocztę. Zaczęła ona działać 6 sierpnia.
13. Niezwykłe znaczenie dla Powstańców miały kanały. Ewakuowano tamtędy cywilów i żołnierzy, przeprowadzono zasadzki na Niemców, przenoszono pocztę. Trasy w kanałach miały aż 25 kilometrów długości. Nie wszyscy Powstańcy jednak wyprawy takie wytrzymywali fizycznie i psychicznie. Wielu ludzi zginęło w kanałach z powodu ataków Niemców, którzy wrzucali do środka np. granaty, albo też w wyniku stratowania przez przerażony tłum.
14. Od 4 sierpnia alianci organizowali zrzuty zaopatrzenia nad Warszawą. Niestety tylko około 25 procent, z 230 ton pomocy, trafiło do Powstańców; reszta dostała się w ręce Niemców. Alianci przeprowadzili nad Warszawą łącznie 300 lotów. Niemcy zestrzelili około 40 samolotów. Starając się pomóc Powstańcom, życie straciło ponad 200 pilotów różnych narodowości.
15. Do legendy wśród Powstańców przeszła tzw. „zupka-pluj”, to znaczy zupa przyrządzona z nieoczyszczonego owsa (tylko takim dysponowano). W czasie jedzenia należało wypluwać znajdujące się w zupie plewy – stąd nazwa. Jedzenia w Warszawie w ogóle nie było zbyt dużo. Bywało, że zjadano także koty i psy.
16. Dzieci brały udział w Powstaniu Warszawskim – głównie jednak roznosiły pocztę, gazety czy środki sanitarne. Choć w zbiorowej świadomości zapisał się obraz dziecka walczącego z karabinem w ręku, jest w tym więcej legendy, niż prawdy.
17. Powstańcy także dysponowali bronią pancerną, głównie tą, którą zdobyli od Niemców (m.in. słynny czołg typu „Panther” ochrzczony jako „Szary Wilk”). Na ich wyposażeniu był też wóz bojowy „Kubuś” zbudowany w niespełna dwa tygodnie na bazie podwozia z ciężarowego Chevroleta. Powstał on w warsztacie samochodowym na rogu ulic Tamka i Topiel. Był prowizorycznym transporterem opancerzonym wyposażonym w miotacz ognia i karabin maszynowy.
18. Powstanie Warszawskie zakończyło się 3 października 1944 roku po 63 dniach. W nocy z 2 na 3 października w Ożarowie podpisano układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.
19. Wielu ludzi, którzy wyszli z Warszawy po upadku Powstania, trafiło do niemieckiego obozu Dulag 121 w Pruszkowie (Durchgangslager 121), skąd Niemcy wywozili ich w różne części Polski lub do innych obozów, w tym obozów koncentracyjnych.
20. W Powstaniu Warszawskim zginęło nawet 200 tysięcy osób, z których zdecydowaną większość stanowili cywile.
Czytaj też:
"Lepszej śmierci nikt z nas nie pragnie"Czytaj też:
Przecier, fasola i… potrawka z kota. Powstańcza kuchnia.Czytaj też:
"Niemiecka krew lała się ulicami Warszawy". Powstanie w Getcie WarszawskimCzytaj też:
QUIZ: Powstanie Warszawskie. Powinieneś to wiedzieć! Sprawdź się