Miesięcznik „Historia Do Rzeczy” - wydanie 5/2022 (111)

Spis treści

Wydanie: 5/2022 (111)

Rzeczpospolita Trojga Narodów. Dlaczego nie udało się dogadać z Kozakami?
Ugoda hadziacka tworzyła mocarstwo: unię Litwy, Korony i Rusi. Ta dziejowa szansa została zmarnowana.
Piotr Zychowicz
6
Między Polską a Rosją
Wojny kozackie stały się jedną z przyczyn upadku Rzeczpospolitej. Na tym konflikcie korzystała tylko Moskwa.
Piotr Zychowicz
12
Rebelie Kozaków. Przeciw polskiej szlachcie, katolickim księżom i Żydom
Bunt Bohdana Chmielnickiego zamienił się w siódme już w ciągu półwiecza powstanie kozacko-chłopskie na Ukrainie.
Maciej Rosalak
16
Z samopałami w obronnym taborze
Michał Mackiewicz: Dawna kozaczyzna postrzegana jest głównie przez pryzmat katastrofalnego dla Rzeczypospolitej powstania z lat 1648–1654. Niemniej już od czasów króla Stefana Batorego kontyngenty kozackie zapewniały armiom...
20
U boku Polaków. Ukraina Naddnieprzańska
Rzeczpospolita miała wiele pożytku z urodzonych żołnierzy, którymi byli Kozacy, i jeszcze więcej kłopotów.
Tomasz Stańczyk
22
Od królewskiego dworu do kozackiej buławy. Między Rzecząpospolitą, Rosją i Szwecją
Rosjanie uważają hetmana Iwana Mazepę za zdrajcę, dla Ukraińców jest bohaterem narodowym
Tomasz Stańczyk
26
Włoczyk: Łagiernik. Rozmowa z ukraińskim dysydentem z czasów ZSRS
PIOTR WŁOCZYK: Czytając pańską biografię, można odnieść wrażenie, że źródłem pańskich problemów z KGB był słynny ukraiński XIX-wieczny poeta Taras Szewczenki… ROF. MYROSŁAW MARYNOWYCZ: W pewnym sensie to z jego „pomocą” narodził się we...
Piotr Włoczyk
28
Operacja "Dunaj”. Atak Układu Warszawskiego na Czechosłowację
Gdyby Czesi zdecydowali się stawić w Sudetach opór, los żołnierzy LWP mógłby być podobny do losu Rosjan atakujących niedawno Kijów czy Czernichów…
32
Terror IRA
Przez prawie pół wieku w Ulsterze od kul i bomb terrorystów IRA – ale też antyterrorystów i żołnierzy – ginęli ludzie
36
Bestie z wiecznej zmarzliny. Znaleziska sprzed 40 tys. lat
Syberia wciąż odsłania nowe szczątki mamutów. Czy naukowcom faktycznie uda się na tej podstawie wskrzesić ten wymarły gatunek?
Piotr Włoczyk
40
Sekta Kacmajora
Ślubów osobiście udzielał Kacmajor, autorytarnie przydzielając kobiety poszczególnym wyznawcom, a wyznawczynie nie protestowały…
Sławomir Koper
44
El Campesino. Valentín González – ofiara i świadek stalinizmu
Komunistyczny generał hiszpański, bohater wojny domowej lat 1936–1939, w „ojczyźnie światowego proletariatu” trafił do GUŁagu…
Mikołaj Iwanow
48
Polski dowódca Czechów
Z Rosji do Czech i z powrotem – do sowieckiej katowni trafił na koniec były carski oficer o polskich korzeniach.
Piotr Semka
52
"Zofia" i "Anka". Dwie kobiety w służbie Polskiego Państwa Podziemnego
Poświęcenie i odwaga w konspiracji, wybitna sumienność i rzetelność w pracy dla państwa i kultury polskiej – takie były cechy tych przedstawicielek polskich elit.
Marek Gałęzowski
56
Listy Żydów do Marszałka
Józef Piłsudski nie deklarował się ani jako antysemita, ani filosemita.
Tomasz Stańczyk
60
Na ukraińskich banknotach
Franko znakomicie znał literaturę polską i dziwne było, że opublikował artykuł zarzucający Mickiewiczowi kult zdrady („Konrad Wallenrod”). Później jednak ogłaszał przekłady wierszy i poematów autora „Pana Tadeusza”, uznano to za milczące...
Tomasz Stańczyk
63
"Kroniki wojenne" wreszcie wydane
Psy się do Niemców łaszą, czego bym się po nich nie spodziewała. Nas zabiją, mówi jakiś żołnierz, ale przedtem my was zagłodzimy...
Krzysztof Masłoń
64
16 filarów dla Polski
Jacek Bartosiak II Jakie wnioski z agresji Rosji na Ukrainę musi wyciągnąć państwo polskie? Oto kluczowe punkty.
72
Trocki bis
Imperialne pogróżki i kolejne agresje Putina lekceważono jako propagandową przykrywkę, odgrywanie groźnego cara dla swoich głupich poddanych, który żadnych prób odbudowy imperium nie podejmie, bo wtedy eldorado by mu się skończyło…
Rafał A. Ziemkiewicz
74
Lektura "Dzieci Arbatu" zalecana
Sybiraków żyjących nad Angarą chroniła niedostępność miejsca. A mieszkańców Moskwy, Leningradu czy Kijowa przed ludzkim szaleństwem nie chroniło nic.
Piotr Semka
75
Śmiertelne zmagania z Moskwą
Ostatnie trzy stulecia odmierzają moskiewską dominację nad Polską. Wielkie zwycięstwo roku 1920 dało nam niespełna 20 lat wolności. Od rozpadu ZSRS mija 30 lat. Dziś imperium znów atakuje…
Maciej Rosalak
76
Na liście ponad 60 tys. przedstawicieli lokalnych elit, uznanych za „element niebezpieczny” dla...
Na liście ponad 60 tys. przedstawicieli lokalnych elit, uznanych za „element niebezpieczny” dla III Rzeszy, których od razu w 1939 r. Niemcy rozstrzeliwali albo wysyłali na śmierć do kacetu, znaleźli się przede wszystkim Polacy związani...
Maciej Rosalak
79
Od kuszy do dum-dum
Tymoteusz Pawłowski II W ciągu wieków pojawiały się nowe rodzaje broni, a wraz z nimi zakazy ich dotyczące. Czy zakazy te miały służyć generałom, aby wojna była łatwiejsza, czy cywilom, aby wojna była bezpieczniejsza?
80
Bucza i Katyń
W polskiej dyskusji o Buczy jedno mnie zdecydowanie oburza: porównanie do Katynia.
Sławomir Cenckiewicz
83

Czytaj także